Đến hẹn lại lên, hai năm một lần, vào năm chẵn, huyện miền núi Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa lại tổ chức lễ hội trái cây.
Nằm ở độ cao 600- 800 m, địa hình đồi núi với những dải đồng bằng ven suối màu mỡ, khí hậu ôn hòa, Khánh Sơn được mệnh danh như Đà Lạt thứ 2 của Việt Nam. Và, lợi thế địa hình, thổ nhưỡng, khí hậu ấy đã và đang được khai thác, phát huy.
    |
 |
| Biểu diễn nhạc cụ đàn đá Khánh Sơn- Bảo vật quốc gia. Ảnh: NH. |
Khoảng hơn chục năm trở lại đây, huyện Khánh Sơn nổi lên như một vựa trái cây mới của tỉnh Khánh Hòa, nơi hội tụ nhiều loại cây trái đặc sản có giá trị kinh tế cao là sầu riêng, măng cụt, bưởi da xanh,..
Với việc đẩy mạnh công tác khuyến nông, những giống cây chất lượng cao cùng với kĩ thuật thâm canh, kiến thức canh tác mới theo hướng xanh- sạch- bền vững, bao gồm khâu chăm sóc và quản lý dịch hại, được phổ biến, áp dụng.
|
 |
| Sầu riêng Khánh Sơn trưng bày tại Lễ hội trái cây Khánh Sơn năm 2022. Ảnh: NH. |
Chỉ trong vòng khoảng hơn chục năm, rất nhiều nhà vườn, trang trại ven núi, ven suối mọc lên. Những nẻo đường nối những bản, làng vùng cao, vốn hoang vu, chỉ có cây tạp và cỏ dại, trở nên dấu ấn và bắt mắt với những tán cây trĩu trái.
Điều đặc biệt, với đặc thù đất đỏ bazan trộn lẫn đất phù sa, độ pH bình quân 5-6, biên độ nhiệt giữa ngày và đêm cao, lại nằm trong vùng chuyển tiếp giữa cao nguyên Lâm Đồng và Duyên hải miền Trung, khí hậu ở Khánh Sơn đặc trưng là nhiệt đới gió mùa, ôn hòa, không quá lạnh, cũng không quá nóng, nên trái cây Khánh Sơn được cho có hương vị riêng, thậm chí “đậm đà” hơn cả nơi xuất xứ.
|
 |
| Sầu riêng Khánh Sơn có hương vị riêng. Ảnh: NH. |
Từ năm 2012, sầu riêng Khánh Sơn đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ - chủ sở hữu là UBND huyện Khánh Sơn. Trước đó vào tháng 3/2011, thương hiệu sầu riêng cơm vàng hạt lép Khánh Sơn được Cục Sở hữu Trí tuệ cấp chứng nhận sở hữu nhãn hiệu. Năm 2019, sầu riêng Khánh Sơn tiếp tục được Tổng hội NN-PTNT bình chọn là “Thương hiệu Vàng nông nghiệp Việt Nam”.
Hiện nay, trái cây Khánh Sơn, đặc biệt là sầu riêng, không chỉ có mặt trong các siêu thị trong Nam, ngoài Bắc, mà còn được xuất khẩu, là sản phẩm có uy tín tại thị trường Trung Quốc. Sầu riêng Khánh Sơn hiện đang hướng tới những thị trường khó tính hơn.
Không chỉ thuần túy cung cấp trái cây tươi, hoạt động chế biến tại chỗ ở Khánh Sơn cũng đang được đầu tư, phát triển mạnh, tạo thêm nhiều sản mới từ cây trái, có giá trị gia tăng cao hơn.
|
 |
| Mô hình nhà sàn được kết bằng trái cây tại Lễ hội trái cây Khánh Sơn 2022. Ảnh: NH. |
Mặt khác, sản xuất nông nghiệp bền vững cùng với cảnh quan tự nhiên dấu ấn đang thúc đẩy ngành du lịch- thương mại địa phương phát triển, bao gồm loại hình du lịch mới thăm quan trải nghiệm nhà vườn.
Trở lại Lễ hội trái cây Khánh Sơn, trong cuộc họp báo diễn ra sáng ngày 5/7, Ban tổ chức cho biết, theo kế hoạch, sự kiện này năm nay sẽ diễn ra từ 10-13/8.
Không chỉ có trái cây, tại lễ hội sẽ phô diễn những giá trị tinh túy nhất của địa phương, trong đó trưng bày một số sản phẩm thủ công mỹ nghệ truyền thống như gùi, nỏ, rượu cần,..; giới thiệu các món ăn ngon gắn với bản sắc của địa phương, thông qua hội thi ẩm thực.
|
 |
| Khánh Sơn hiện là vựa trái cây đặc sản có tiếng của tỉnh Khánh Hòa. Ảnh: NH. |
Lễ hội đặc biệt dành không gian để giới thiệu những nét văn hóa truyền thống của vùng đất Khánh Sơn, căn cứ địa cách mạng, nơi có 13 dân tộc anh em sinh sống, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số Raglai chiếm gần 74% dân số.
Ngoài những chương trình văn nghệ, các trò chơi dân gian do các diễn viên, nghệ sĩ, nghệ nhân và người dân đồng bào dân tộc tại chỗ biểu diễn, lễ hội cũng tái hiện nhiều hoạt động văn hóa- tín ngưỡng, trong đó có Lễ tạ ơn cha mẹ của người Raglai, Lễ ăn đầu lúa mới, Lễ bỏ mả,..
Đặc biệt, tại lễ hội sẽ trưng bày và tổ chức biểu diễn một nhạc cụ truyền thống độc đáo là bộ đàn đá Khánh Sơn.
|
 |
| Mùa thu hoạch chính vụ sầu riêng tại Khánh Sơn muộn hơn các địa phương khác từ 1-2 tháng. Ảnh: NH. |
Theo các nhà khảo cổ học, đây là bộ đàn đá của tộc người Raglai, có niên đại cách nay 2.500-3.000 năm. Trên cơ sở dữ liệu thu thập được về đàn đá, năm 1979, Việt Nam chính thức công bố với thế giới về việc phát hiện bộ đàn đá Khánh Sơn, loại nhạc cụ cổ có giá trị lịch sử, văn hóa nghệ thuật đặc sắc của dân tộc.
Tại quyết định số 73/QĐ-TTg, ngày 18/1 của Thủ tướng Chính phủ, bộ sưu tập đàn đá Khánh Sơn được công nhận là bảo vật quốc gia.
Chưa hết, theo ban tổ chức, không gian lễ hội sẽ diễn ra dọc trục đường chính từ đỉnh đèo Khánh Sơn đến thị trấn Tô Hạp, cũng như tại các điểm di tích- danh thắng và các địa phương trong huyện. Trong đó một số hoạt động sẽ diễn ra tại đỉnh đèo Khánh Sơn, điểm dừng chân săn mây lí thú tại địa phương.