Thành phố Cảng biển công nghiệp hiện đại, văn minh, sinh thái và đáng sống tầm cỡ khu vực Đông Nam Á

Những thành tựu đột phá về kinh tế trong những năm gần đây, cộng hưởng với lợi thế mới về không gian, nguồn lực và các quyết sách chiến lược về phát triển kinh tế, văn hóa, giáo dục đang tạo nền tảng vững chắc để xây dựng một thành phố Cảng thịnh vượng bên bờ biển Đông, văn minh, sinh thái và đáng sống, vươn tầm khu vực Đông Nam Á.

Sau khi hợp nhất địa giới hành chính, TP Hải Phòng mở ra không gian phát triển rộng lớn cùng sức bật mới trong tiến trình xây dựng đô thị cảng biển hiện đại. Với mức tăng trưởng GRDP 9 tháng đầu năm 2025 đạt 11,59%, thu ngân sách vượt dự toán với hơn 162 nghìn tỉ đồng và chỉ số chuyển đổi số nằm trong Top 3 cả nước, thành phố Cảng đang bước vào giai đoạn tăng tốc toàn diện - vừa mở rộng quy mô, vừa nâng cao chất lượng phát triển.

Hải Phòng đổi mới diện mạo đô thị, kiến tạo không gian sống xanh, hiện đại.

Diện mạo một siêu đô thị hiện đại bên bờ biển Đông

Việc hợp nhất Hải Phòng - Hải Dương đã tạo nên một đô thị Hải Phòng mới với diện tích gần 3.200 km², dân số hơn 4,6 triệu người, có 114 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 67 xã, 45 phường và 2 đặc khu. Quy mô kinh tế lên tới gần 660.000 tỉ đồng, xếp vị trí thứ 3 cả nước chỉ sau TP Hồ Chí Minh và Hà Nội. Với không gian và dư địa phát triển mới, Hải Phòng hội tụ đầy đủ “thế” và “lực” để tối ưu hóa tiềm năng, lợi thế, trở thành “siêu đô thị” lớn thứ 3 cả nước, vươn lên giữ vai trò cực tăng trưởng có tầm ảnh hưởng khu vực và quốc tế.

Tại khu vực phía Đông TP Hải Phòng, không gian đô thị được mở rộng theo hướng hiện đại, mang đậm bản sắc thành phố Cảng với 3 hướng đột phá. Ở phía Bắc là khu đô thị mới Bắc sông Cấm gắn với khu Trung tâm Chính trị - Hành chính, văn hóa, giáo dục; kèm theo đó là các khu vui chơi giải trí, nhà ở và công viên sinh thái trên đảo Vũ Yên; khu đô thị, công nghiệp và dịch vụ VSIP Hải Phòng. Hàng loạt công trình, dự án nhà ở, công nghiệp, dịch vụ và hạ tầng giao thông kết nối được quan tâm đầu tư đã và đang hình thành một trung tâm đô thị mới năng động, hiện đại.

Hướng Đông, đô thị mở rộng về phía biển khu vực đảo Cát Hải, gắn với cảng cửa ngõ quốc tế Hải Phòng và khu kinh tế Đình Vũ - Cát Hải, phát triển theo mô hình đô thị dịch vụ, công nghiệp, cảng biển và dịch vụ hàng hải quốc tế. Từ đây, không gian phát triển cảng biển, công nghiệp, dịch vụ logistics và du lịch được mở rộng; không gian đô thị Cảng khu vực Hải An và đảo Cát Hải được kéo dài. Đảo Cát Bà được định hướng phát triển trở thành đô thị du lịch biển, sinh thái, nghỉ dưỡng gắn với bảo tồn và phát huy giá trị Di sản thiên nhiên thế giới.

Đô thị thành phố Hải Phòng về đêm lung linh với vẻ đẹp năng động, hiện đại- Ảnh: HNB Hải Phòng

Hướng Đông Nam, kết cấu hạ tầng đô thị khu vực Đồ Sơn và ven sông Lạch Tray được đầu tư phát triển mạnh, tạo chuyển biến rõ nét trong phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường liên kết vùng với các dự án như cao tốc Hải Phòng - Hạ Long. Việc lấn biển để mở rộng không gian, xây dựng các bến cảng tại cảng Nam Đồ Sơn đang được khẩn trương triển khai các thủ tục đầu tư. Dọc các tuyến đường tỉnh 353, 355, các khu dịch vụ, du lịch, khu vui chơi giải trí lớn và các dự án phát triển khu đô thị mới đang dần hình thành, tạo đà phát triển đô thị về phía biển và góp phần hình thành chuỗi đô thị ven sông Lạch Tray.

Song hành với việc mở rộng không gian đô thị, khu vực đô thị lõi lịch sử được TP Hải Phòng tập trung cải tạo, chỉnh trang đồng bộ, hiện đại, hướng tới đạt các tiêu chí đô thị loại I, đô thị đặc biệt, đồng thời quan trọng hơn cả là nâng cao chất lượng đời sống người dân.

Công cuộc tái thiết đô thị được thành phố triển khai khẩn trương với tinh thần chỉ đạo quyết liệt. Các khu chung cư cũ, xuống cấp từng bước được tháo dỡ, thay thế bằng các khu chung cư mới và nhà ở xã hội hiện đại. Nhiều nhà xưởng, kho bãi, khu đất sản xuất của doanh nghiệp hết thời hạn thuê đất; trụ sở cơ quan không còn sử dụng trong khu vực nội đô được thu hồi, di dời, dành quỹ đất để thu hút đầu tư các dự án phát triển thương mại - dịch vụ, nhà ở xã hội…

Ở khu vực phía Tây, địa bàn tỉnh Hải Dương trước đây đang tập trung phát triển đô thị theo mô hình đô thị hướng tâm; chú trọng phát triển đô thị xanh, thông minh và bền vững, nằm trong chuỗi đô thị động lực với vai trò chia sẻ, hợp tác, liên kết chức năng với vùng Thủ đô và vùng đồng bằng sông Hồng.

Trên nền tảng đó, một diện mạo siêu đô thị bên bờ biển Đông đang từng bước hình thành, vừa mở rộng về không gian, vừa tinh chỉnh cấu trúc bên trong, hài hòa giữa đô thị lõi lịch sử và các khu đô thị mới, giữa phát triển công nghiệp - dịch vụ với bảo tồn cảnh quan sinh thái, văn hóa. Đây chính là bước chuyển quan trọng để Hải Phòng sẵn sàng đón các làn sóng đầu tư mới và khai thác hiệu quả hơn nữa các tiềm năng, lợi thế trong giai đoạn phát triển tiếp theo.

Hải Phòng đang đẩy mạnh phát triển để trở thành trung tâm logistics khu vực và quốc tế - Ảnh: HNB Hải Phòng

Tiềm năng và lợi thế mới

Một trong những tiềm năng, thế mạnh nổi bật để phát triển đô thị Hải Phòng trong thời gian tới là lợi thế đô thị ven biển, được bao bọc bởi các dòng sông lớn. Chủ trương lấn biển để mở rộng diện tích, không gian phát triển đang được thành phố tập trung triển khai, gắn với định hướng phát triển hệ thống cảng biển tại Lạch Huyện, cảng Nam Đồ Sơn, khu kinh tế ven biển phía Nam…

Ở khu vực phát triển phía Đông (đặc khu Cát Hải), TP Hải Phòng định hướng phát triển đô thị, cảng biển và dịch vụ hàng hải quốc tế. Phía Đông Nam hình thành khu trung tâm thương mại - dịch vụ, khu thương mại tự do trong Khu kinh tế phía Nam, gắn với khu cảng - công nghiệp Đồ Sơn và các khu công nghiệp sinh thái ven biển, kết nối với trung tâm dịch vụ hàng hải quốc tế. Từ đây, cơ cấu kinh tế thành phố chuyển dịch mạnh mẽ từ công nghiệp - dịch vụ truyền thống sang kinh tế tri thức, kinh tế xanh, góp phần xây dựng và phát triển đô thị Hải Phòng theo hướng hiện đại, xanh và thông minh.

Cùng với đó, quy hoạch và triển khai tuyến đường sắt Hải Phòng - Lào Cai chạy dọc từ Tây sang Đông sẽ giúp Hải Phòng tăng cường vị thế là trung tâm logistics và cảng biển quốc tế, thu hút đầu tư, phát triển công nghiệp, thương mại và du lịch, đồng thời tạo đòn bẩy cho sự phát triển kinh tế - xã hội toàn diện của thành phố, trong đó có phát triển đô thị hiện đại.

Trước hợp nhất, TP Hải Phòng và tỉnh Hải Dương đều đã được phê duyệt Quy hoạch thành phố, Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và các đồ án quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng, quy hoạch nông thôn, cùng các quy hoạch chuyên ngành kỹ thuật. Theo đó, Hải Phòng phát triển theo mô hình đô thị đa trung tâm, gồm 2 vành đai kinh tế, 3 hành lang cảnh quan, 3 đô thị trọng điểm và các đô thị mới. Tỉnh Hải Dương phát triển theo mô hình đô thị hướng tâm, với hệ thống các trục vành đai và trục xuyên tâm, hạt nhân là đô thị trung tâm hiện hữu giới hạn bởi sông Thái Bình và sông Sặt, phát triển lan tỏa sang phía Nam, phía Đông và phía Bắc.

Hải Phòng kiến tạo để trở thành thành phố cảng biển hiện đại tầm quốc tế - Ảnh: HNB Hải Phòng

Trên cơ sở các định hướng phát triển đô thị trong những quy hoạch đã được phê duyệt, cùng với các nhiệm vụ đã được cụ thể hóa và từng bước triển khai, đây sẽ là nền tảng để xây dựng Quy hoạch chung thành phố Hải Phòng mới trên tinh thần kế thừa, phát huy điểm mạnh của các quy hoạch trước đó; đồng thời thống nhất không gian phát triển toàn thành phố theo mô hình đô thị đa trung tâm, kết nối chặt chẽ giữa khu vực trung tâm, vùng ven và các đô thị vệ tinh.

Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội Đảng bộ TP Hải Phòng nhiệm kỳ 2025 - 2030 xác định một trong những quan điểm phát triển trọng tâm là phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế của đô thị cảng biển và trung tâm kinh tế vùng; mở rộng không gian phát triển, tổ chức hợp lý không gian đô thị - công nghiệp - dịch vụ - nông nghiệp; gắn kết quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa với xây dựng đô thị biển hiện đại.

Sau sáp nhập, TP Hải Phòng đã hội tụ đầy đủ điều kiện về quy mô, nguồn lực và vị thế để bứt phá mạnh mẽ trong giai đoạn tới. Trước lợi thế chưa từng có trong lịch sử, lãnh đạo thành phố đã và đang đưa ra những quyết sách chiến lược về phát triển kinh tế, không gian đô thị và kết nối vùng, hướng tới mục tiêu xây dựng Hải Phòng trở thành một “siêu đô thị” bên bờ biển Đông, tầm cỡ khu vực, hiện đại, sinh thái và đáng sống.