Băn khoăn đề xuất phá dỡ ga xe lửa vào loại cổ nhất Việt Nam

Nhà ga kiến trúc Pháp hơn 100 năm tuổi

Theo một số tài liệu, ga Phú Vinh (Km 1.320+250, thuộc địa phận xã Vĩnh Hiệp, Nha Trang, Khánh Hòa) là một hạng mục của tuyến đường sắt Sài Gòn – Nha Trang, được xây dựng từ 1900 – 1913. Ga Phú Vinh là điểm cuối trong hành trình chạy tàu Sài Gòn – Nha Trang.

Đến năm 1928, người Pháp khởi công xây dựng tuyến Đà Nẵng - Nha Trang để hoàn tất tuyến xe lửa xuyên Việt, trong đó có xây dựng nhà ga Nha Trang, cách ga Phú Vinh khoảng 4km về phía Bắc. Khi ga Nha Trang hoàn thành (năm 1936) ga Phú Vinh trở thành trạm tiếp nước cho đầu máy hơi nước, nơi tác nghiệp cho tàu khi vào ga Nha Trang.

Nhà ga Phú Vinh hoàn thành, đưa vào khai thác cùng tuyến đường sắt Sài Gòn - Nha Trang năm 1913, mang kiến trúc đặc trưng của Pháp.  Đến nay, nhà ga Phú Vinh khoảng 106 năm tuổi.

Sau này, ga Phú Vinh phục vụ công tác quản lí, bảo dưỡng cầu, đường sắt, rồi là nơi ở tạm của 6 hộ gia đình công nhân viên ngành Đường sắt. Từ 2018 đến nay, nhà ga hầu như không được sử dụng, bỏ hoang.

Nhà ga Phú Vinh quy mô 2 tầng, diện tích xây dựng 170m2, diện tích sàn 340m2, kết cấu móng đá, tường xây gạch, gác gỗ, mái lợp ngói. Công tình có kiến trúc đặc trưng của pháp, tường gạch thẻ dày 0,4- 0,5m.

Như vậy, nếu tính từ mốc khánh thành tuyến đường sắt Sài Gòn – Nha Trang năm 2013, thì ga Phú Vinh đã 106 tuổi.

Xuống cấp và bị bỏ quên!

Sau hơn quá trình tồn tại 100 năm, ga Phú Vinh hiện trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng. Tường ngoài rêu mốc, một số vị trí gạch bị tróc lở, sàn hiên tầng 2 bị bục vỡ, phần mái hư hỏng hoàn toàn.

Sau hơn 100 năm tồn tại, không được quan tâm tu tạo, nhà ga Phú Vinh đã xuống cấp nghiêm trọng.

Trước khả năng mất an toàn, giữa tháng 12/2018, UBND TP Nha Trang có văn bản đề nghị Chi nhánh Khai thác Đường sắt Phú Khánh kiểm tra hiện trạng và có biện pháp tháo dỡ.

Những bức tường rêu mốc, xà hiên ải mục.

Cỏ dại mọc đầy.

Kiểm tra hiện trạng tòa nhà cuối tháng 12/2018, UBND xã Vĩnh Hiệp, Nha Trang cũng đề nghị ngành Đường sắt tháo dỡ nhà ga Phú Vinh để bảo đảm an toàn trong mùa mưa bão.

Hiện nay nhà ga hầu như bỏ hoang.

Trần hiên rơi rụng.

Những khung cửa mục ruỗng.

Điều ngạc nhiên, theo Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR), nhà ga Phú Vinh không có hồ sơ quản lí (đầu tên, danh mục và thông tin tài sản trong báo cáo kiểm kê tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt).

Kê khai hiện trạng sử dụng nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước của VNR tại tỉnh Khánh Hòa, đã được Bộ Tài chính phê duyệt, không có cơ sở nhà, đất ga Phú Vinh.

Có nên phá dỡ?

Trước những kiến nghị của địa phương, ngày 31/1/2019, VNR có văn bản số 361/ĐS-QLHT, gửi Bộ Giao thông vận tải, đề nghị xem xét, cho phép phá dỡ công trình nhà ga Phú Vinh.

Ông Trần Hữu Quang - Phó Giám đốc Chi nhánh Khai thác đường sắt Phú Khánh, cho biết, đến nay, VNR chưa truyền đạt chủ trương, cũng như chưa có ý kiến chỉ đạo gì về việc phá dỡ ga Phú Vinh.

Thông tin trên báo chí và mạng xã hội gần đây việc phá dỡ nhà ga Phú Vinh, đã nhận được sự quan tâm của độc giả và cư dân mạng với những ý kiến trái chiều. Người cho rằng, cần phá bỏ do công trình xuống cấp, có nguy cơ sụp đổ, gây mất an toàn chạy tàu và ảnh hưởng khu dân cư phía trong, chỉ cách tòa nhà một mái hiên, khoảng hơn 2m.

Nhiều ý kiến lại tỏ ra tiếc nuối, bởi nó gắn với kí ức người dân địa phương; hơn nữa đây là một trong những nhà ga cổ nhất, gắn với lịch sử hình thành tuyến đường sắt Bắc Nam, trong đó có di tích ga Nha Trang (cũng là một nhà ga cổ có kiến trúc đẹp). Do vậy nên lưu giữ ga Phú Vinh cùng với ga Nha Trang và một số công trình đường sắt khác, tạo thành một chuỗi di sản đường sắt tại Nha Trang.

Dù đã hơn trăm năm tuổi, nhưng nhà ga cơ bản vẫn nguyên vẹn và có kiến trúc khá ấn tượng.

Người có nickname Loi Bui Van bình luận: “Nhìn cảnh này nơi tuổi thơ mình gắn bó ngập tràn những nỗi niềm hoài niệm, nơi thường hay nhảy tàu mỗi chiều,..”.

Sau hơn 100 năm, những bức tường dày 0,4- 0,5 m và nhiều ô cửa vẫn chắc chắn.

Nickname Minhduy Nguyen bày tỏ: “Một di tích cổ của Nha Trang, Khánh Hòa sắp sửa tiêu diêu...”.

Tòa nhà nằm ở ngoại ô, không gian thảnh thơi, thanh bình,..

Các nickname Tri Vo Ngoc, Phuong Kim, PhucTai Nguyen, băn khoăn, nếu tháo dỡ, người dân sẽ lấn chiếm khu vực này; hơn nữa đây là kiến trúc cổ nên giữ lại sẽ có lợi về sau, không nên đập bỏ.

Độc giả Heidi Wong tỏ ra tiếc nuối: “Nhà cổ chuẩn bị phá đi. Nha Trang giờ chẳng còn gì là lịch sử di tích. Nhường lại cho việc bán đất”.

Ông Trần Văn Thọ, người đã 30 năm gắn bó với nhà ga Phú Vinh, cũng là một cán bộ ngành Đường sắt lâu năm, cho rằng, đây là kiến trúc cổ, được xây dựng rất chắc chắn, qua hơn trăm năm nhưng tường gạch vẫn cơ bản nguyên vẹn, kết cấu không hề hấn trước những trận bão lớn, nếu được tu tạo, lưu giữ như một di sản của ngành đường sắt thì rất tốt.

Do tường dày và có khoảng khe rỗng ở giữa, phía trong bức tường hơn 100 năm tuổi vẫn khô ráo và chắc chắn.

Anh Võ Ngọc Thạch, nhân viên lái tàu, từng nhiều năm sinh sống tại nhà ga Phú Vinh, hiện đang ở khu dân cư kề nhà ga, cũng đánh giá, cốt tòa nhà rất chắc chắn. Dù nhà ga chỉ cách đường tàu khoảng 4m, nhưng tàu vẫn chạy qua với tốc độ 80km/h. Theo anh Thạch, nếu được gia cố lại sàn, cửa và làm lại mái,.. công trình vẫn sử dụng tốt và bảo tồn lâu dài.

Tòa nhà hiện hầu như bỏ hoang, không sử dụng, được "niêm phong" bằng những mối hàn.

Ông Nguyễn Văn Hào- Phó Giám đốc Công ty CP Đường sắt Phú Khánh, đơn vị từng quản lí nhà ga Phú Vinh từ 2015 trở về trước, thừa nhận, việc “cư xử” với những di sản cổ của ngành Đường sắt như việc tháo dỡ tuyến đường sắt Đà Lạt – Tháp Chàm, đã để lại những tiếc nuối.