Hội thảo trao đổi kinh nghiệm về Chế định kiểm sát tố tụng công ích Trung Quốc

Toàn cảnh Hội thảo tại trụ sở VKSND tối cao.

Tham dự Hội thảo trực tiếp tại điểm cầu VKSND tối cao, về phía đại biểu Trung Quốc có đồng chí Từ Hướng Xuân, Vụ trưởng Vụ Kiểm sát tố tụng công ích, VKSND tối cao Trung Quốc, Trưởng đoàn - đồng chủ trì Hội thảo; đồng chí Từ Toàn Binh, Phó Vụ trưởng Vụ Kiểm sát tố tụng công ích, VKSND tối cao Trung Quốc; đồng chí Chu Hồng, Viện trưởng VKSND thành phố Trung Sơn, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc; đồng chí Giải Văn Dật, Kiểm sát viên Vụ Kiểm sát tố tụng công ích, VKSND tối cao Trung Quốc; đồng chí Diêu Hồng, Trưởng phòng Kiểm sát tố tụng công ích, VKSND tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc.

Về phía đại biểu VKSND Việt Nam có lãnh đạo, Kiểm sát viên cao cấp các đơn vị thuộc VKSND tối cao; VKSND cấp cao tại Hà Nội; Viện trưởng VKSND các tỉnh, thành phố triển khai thí điểm gồm: Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Cần Thơ, Quảng Ninh và Đắk Lắk.

Đồng chí Nguyễn Đức Thái, Phó Viện trưởng VKSND tối cao và đồng chí Từ Hướng Xuân, Vụ trưởng Vụ Kiểm sát tố tụng công ích, VKSND tối cao Trung Quốc chủ trì Hội thảo.

Tham dự Hội thảo tại các điểm cầu trực tuyến trong ngành Kiểm sát nhân dân còn có Viện trưởng, Phó Viện trưởng và Kiểm sát viên, Kiểm tra viên VKSND cấp cao tại Đà Nẵng, VKSND cấp cao tại TP Hồ Chí Minh; Ban giám hiệu, lãnh đạo Khoa và giảng viên các khoa liên quan của Trường Đại học kiểm sát và Phân hiệu Đại học kiểm sát tại TP Hồ Chí Minh; Viện trưởng, Phó Viện trưởng, Kiểm sát viên thuộc VKSND cấp tỉnh, VKSND cấp huyện.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, đồng chí Nguyễn Đức Thái, Phó Viện trưởng VKSND tối cao nhiệt liệt chào mừng toàn thể các đại biểu VKSND hai nước Trung Quốc và Việt Nam tham dự buổi Hội thảo; đồng thời cho biết, trong khuôn khổ chương trình hợp tác giữa VKSND tối cao Việt Nam và Trung Quốc, hôm nay, VKSND tối cao Việt Nam phối hợp với VKSND tối cao Trung Quốc tổ chức Hội thảo trao đổi kinh nghiệm về Chế định Kiểm sát tố tụng công ích của Trung Quốc. Hội thảo lần này là một trong những hoạt động hợp tác quốc tế mở đầu, có ý nghĩa rất quan trọng đối với ngành Kiểm sát hai nước Việt Nam - Trung Quốc nhân dịp hai nước kỷ niệm tròn 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam -Trung Quốc và 25 năm ký Thỏa thuận hợp tác đầu tiên giữa VKSND tối cao Việt Nam và VKSND tối cao Trung Quốc.

Đồng chí Nguyễn Đức Thái, Phó Viện trưởng VKSND tối cao phát biểu khai mạc Hội nghị.

Đồng chí Phó Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Đức Thái nêu rõ, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng và lợi ích hợp pháp của chủ thể thuộc nhóm người dễ bị tổn thương là mối quan tâm chung của tất cả các quốc gia trên thế giới, thể hiện chức năng, vai trò của Nhà nước đối với xã hội, góp phần duy trì sự tồn tại và phát triển của một đất nước.

Ở Việt Nam, thời gian qua, việc bảo vệ lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng, bảo vệ các quyền dân sự của các chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương thông qua việc khởi kiện vụ án hành chính hoặc khởi kiện các vụ án dân sự thuộc trách nhiệm của nhiều chủ thể trong hệ thống chính trị, đồng thời thông qua nhiều cơ chế đã được quy định, nhưng thực tế triển khai, vai trò của các cơ quan, tổ chức, cá nhân vẫn chưa thực sự hiệu quả.

Hiện nay, qua việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ, VKSND đã phát hiện nhiều vi phạm, sơ hở, thiếu sót gây thiệt hại hoặc có nguy cơ đe dọa gây thiệt hại trong hoạt động quản lý nhà nước, xâm phạm lợi ích của nhà nước, lợi ích công cộng, xâm phạm các quyền dân sự của các chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương, nhưng chưa có chủ thể nào được giao thực hiện việc khởi kiện vụ án hành chính, vụ án dân sự hoặc chưa được các cơ quan, tổ chức có trách nhiệm thực sự quan tâm, chủ động yêu cầu và khởi kiện, điều này tạo ra khoảng trống pháp luật trong việc bảo vệ lợi ích nhà nước, lợi ích công cộng, cũng như bảo vệ các quyền dân sự của các chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương.

Đồng chí Từ Hướng Xuân, Vụ trưởng Vụ Kiểm sát tố tụng công ích, VKSND tối cao Trung Quốc phát biểu tại Hội thảo.

Thực hiện Nghị quyết số 27 ngày 9/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam khóa XIII về tiếp tục xây dựng hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới; trên cơ sở nghiên cứu tham khảo kinh nghiệm của một số nước, đặc biệt là kinh nghiệm của VKSND Trung Quốc về Chế định kiểm sát tố tụng công ích, VKSND tối cao Việt Nam đã báo cáo và được Ban chấp hành Trung ương giao VKSND tối cao triển khai nghiên cứu 2 Đề án đó là: Đề án “Nghiên cứu, hoàn thiện quy định pháp luật về khởi kiện vụ án dân sự trong trường hợp chủ thể các quyền dân sự là nhóm dễ bị tổn thương hoặc trường hợp liên quan đến lợi ích công nhưng không có người đứng ra khởi kiện”, và Đề án “Nghiên cứu, xây dựng cơ chế khởi kiện vụ án hành chính để đưa ra Tòa án phán quyết đối với trường hợp các cơ quan quản lý nhà nước, các chủ thể không thực hiện hoặc thực hiện không đúng pháp luật gây thiệt hại đến lợi ích công cộng, lợi ích Nhà nước”.

Tại Kết luận của Bộ Chính trị về việc thông qua Đề án khởi kiện vụ án dân sự nêu trên, Bộ Chính trị đã giao nhiệm vụ cho các cơ quan khẩn trương rà soát, sửa đổi, bổ sung, xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật về bảo vệ quyền dân sự của các chủ của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công; đồng thời, trong Quý II/2025, VKSND tối cao phối hợp với các cơ quan, tổ chức có liên quan xây dựng Nghị quyết của Quốc hội để triển khai nội dung của Đề án về việc thí điểm VKSND khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công tại các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Cần Thơ, Quảng Ninh, Đắk Lắk; thời gian thí điểm là 3 năm.

Đại biểu VKSND tối cao dự Hội thảo.

Đối với Đề án “Nghiên cứu, xây dựng cơ chế khởi kiện vụ án hành chính để đưa ra Tòa án phán quyết đối với trường hợp các cơ quan quản lý nhà nước, các chủ thể không thực hiện hoặc thực hiện không đúng pháp luật gây thiệt hại đến lợi ích công cộng, lợi ích Nhà nước”, VKSND tối cao đã hoàn thành và đang trình Bộ Chính trị xem xét quyết định trong tháng 3/2025.

Đồng chí Phó Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Đức Thái cho biết thêm, trong bối cảnh như vậy, nhân chuyến thăm và làm việc chính thức tại Trung Quốc vào tháng 2/2025, tại buổi Hội đàm, Viện trưởng VKSND tối cao Việt Nam đã đề nghị đồng chí Viện trưởng VKSND tối cao Trung Quốc hỗ trợ cử đoàn chuyên gia về Kiểm sát tố tụng công ích sang Việt Nam để trực tiếp chia sẻ kinh nghiệm về quá trình thí điểm, triển khai mở rộng trên toàn quốc và hướng đến hoàn thiện, xây dựng Luật chuyên ngành trong lĩnh vực này.

Đại biểu VKSND tối cao Trung Quốc dự Hội thảo.

Với ý nghĩa đó, đồng chí Phó Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Đức Thái nhấn mạnh, lãnh đạo VKSND tối cao quyết định tổ chức Hội thảo lần này ở quy mô toàn quốc, bằng cả hình thức trực tiếp và trực tuyến với hai mục đích như sau: Thứ nhất là quán triệt, nâng cao nhận thức của toàn thể lãnh đạo, Kiểm sát viên, Điều tra viên, Kiểm tra viên và công chức, viên chức trong toàn Ngành về một trong những nhiệm vụ mới quan trọng của Ngành kiểm sát nhân dân nhằm chuẩn bị cho việc thí điểm thực hiện Đề án tại các VKSND địa phương được giao triển khai thí điểm khởi kiện vụ án hành chính và khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ lợi ích công cộng, lợi ích Nhà nước và bảo vệ quyền dân sự của các chủ của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương trong thời gian tới; các địa phương không tham gia thí điểm cũng phải thực hiện một số nhiệm vụ như thu thập thông tin, kiến nghị các biện pháp để bảo vệ lợi ích công cộng, lợi ích Nhà nước.

Thứ hai là nghiên cứu học tập kinh nghiệm của VKSND Trung Quốc cả về mặt lý luận và thực tiễn trong việc thí điểm, xây dựng hoàn thiện Chế định kiểm sát tố tụng công ích để tham khảo, phục vụ cho việc xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật và triển khai thực hiện thí điểm Đề án tại Việt Nam.

Đồng chí Từ Toàn Binh, Phó Vụ trưởng Vụ Kiểm sát tố tụng công ích VKSND tối cao Trung Quốc chia sẻ kinh nghiệm thực hiện thí điểm, triển khai toàn quốc và khắc phục khó khăn trong thực tiễn.

Với ý nghĩa và tầm quan trọng đó, Viện trưởng VKSND tối cao đã quyết định triệu tập toàn Ngành tham dự Hội thảo và yêu cầu các đại biểu tham gia Hội thảo phải tập trung nghiên cứu kỹ tài liệu, lắng nghe chia sẻ kinh nghiệm của các đồng nghiệp Trung Quốc, tích cực nêu vấn đề, đặt câu hỏi để nhận thức sâu sắc hơn, tiếp thu tối đa trí tuệ, kinh nghiệm của những chuyên gia hàng đầu của VKSND Trung Quốc trong lĩnh vực này.

Trên cơ sở quan hệ hữu nghị truyền thống lâu đời giữa hai nước, với tinh thần “vừa là đồng chí, vừa là anh em”, cùng với sự phối hợp chặt chẽ giữa Viện kiểm sát hai nước trong quá trình chuẩn bị Hội thảo, đồng chí Phó Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Đức Thái tin tưởng rằng Hội thảo lần này sẽ thành công tốt đẹp, đạt được mục đích đề ra.

Tiếp đó, Hội thảo đã nghe đồng chí Từ Hướng Xuân, Vụ trưởng Vụ Kiểm sát tố tụng công ích, VKSND tối cao Trung Quốc giới thiệu tổng quan về Chế định kiểm sát tố tụng công ích.

Đồng chí Chu Hồng, Viện trưởng VKSND thành phố Trung Sơn, tỉnh Quảng Đông phân tích án lệ tố tụng dân sự công ích và chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn giải quyết án.

Đồng chí Diêu Hồng, Trưởng phòng 8, VKSND tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc phân tích án lệ tố tụng hành chính công ích và chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn trong giải quyết án.

Đồng chí Giải Văn Dật, Kiểm sát viên Vụ Kiểm sát tố tụng công ích, VKSND tối cao Trung Quốc chia sẻ về thủ tục giải quyết án tố tụng dân sự, hành chính công ích.

Đồng chí Giải Văn Dật, Kiểm sát viên Vụ Kiểm sát tố tụng công ích, VKSND tối cao Trung Quốc chia sẻ về thủ tục giải quyết án tố tụng dân sự, hành chính công ích

Đồng chí Hoàng Thị Quỳnh Chi, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, VKSND tối cao Việt Nam thảo luận, nêu câu hỏi tại Hội thảo.

Tại Hội thảo, dưới sự chủ trì của đồng chí Nguyễn Đức Thái, Phó Viện trưởng VKSND tối cao, các đại biểu phía Việt Nam đã nêu vấn đề, đặt câu hỏi đối với các chuyên gia của VKSND Trung Quốc các nội dung liên quan đến Chế định Kiểm sát tố tụng công ích để Việt Nam nghiên cứu, tham khảo, học hỏi.

Phát biểu bế mạc Hội thảo, đồng chí Nguyễn Đức Thái, Phó Viện trưởng VKSND tối cao nêu rõ, sau một ngày làm việc khẩn trương, nghiêm túc, trong không khí hữu nghị, hợp tác và hiểu biết lẫn nhau, Hội thảo trao đổI kinh nghiệm về Chế định kiểm sát tố tụng công ích Trung Quốc đã kết thúc tốt đẹp, đạt được mục tiêu, kỳ vọng mà lãnh đạo VKSND tối cao hai nước đề ra.

Mặc dù thời lượng Hội thảo ngắn, nội dung hai Bên quan tâm và trao đổi lại nhiều, nhưng với sự nỗ lực, nhiệt tình của các đồng nghiệp VKSND tối cao Trung Quốc và các đại biểu tham dự, Hội thảo đã thu được rất nhiều kiến thức, kinh nghiệm quý báu về quá trình hình thành sơ khai, tổ chức thí điểm, mở rộng trên toàn quốc và dần hoàn thiện của Chế định kiểm sát tố tụng công ích Trung Quốc.

Đồng chí Đỗ Mạnh Bổng, Vụ trưởng Vụ Kiểm sát án dân sự (Vụ 9), VKSND tối cao Việt Nam thảo luận, nêu câu hỏi tại Hội thảo.

Những nội dung đồng chí Vụ trưởng Từ Hướng Xuân cùng các thành viên trong Đoàn chia sẻ ngày hôm nay có ý nghĩa rất thiết thực và giá trị tham khảo rất lớn đối với VKSND Việt Nam trong việc thực hiện chiến lược cải cách tư pháp, xây dựng Nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, đặc biệt là việc triển khai thực hiện 2 Đề án về khởi kiện vụ án dân sự, khởi kiện vụ án hành chính nhằm bảo vệ lợi ích công cộng ở Việt Nam trong thời gian tới.

Sau Hội thảo, đồng chí Phó Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Đức Thái đề nghị các đơn vị có liên quan, đặc biệt là Vụ 9, Vụ 10 và Vụ 14 VKSND tối cao khẩn trương xây dựng báo cáo kết quả Hội thảo, tổng hợp những vấn đề còn cần phải tiếp tục tìm hiểu, nghiên cứu để báo cáo lãnh đạo VKSND tối cao, đề xuất nội dung làm việc cho Đoàn đại biểu đi nghiên cứu, học tập tại Trung Quốc trong thời gian tới, đảm bảo đạt hiệu quả cao.

Các điểm cầu dự Hội thảo trong ngành Kiểm sát nhân dân.

Đề nghị Vụ 13 khẩn trương tổ chức việc biên dịch các văn bản quy phạm, các án lệ điển hình do phía VKSND tối cao Trung Quốc cung cấp, ưu tiên án lệ trong những lĩnh vực về môi trường sinh thái, quyền sử dụng đất công, an toàn thực phẩm và dược phẩm vì đây là những lĩnh vực có thể sẽ thí điểm ở Việt Nam, cần tổ chức nghiên cứu, tham khảo sớm.

Đồng chí Nguyễn Đức Thái, Phó Viện trưởng VKSND tối cao cùng các đại biểu dự Hội thảo chụp ảnh lưu niệm.

Thay mặt lãnh đạo VKSND tối cao Việt Nam, đồng chí Phó Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Đức Thái trân trọng cảm ơn đồng chí Vụ trưởng Từ Hướng Xuân và các thành viên Đoàn đã nhiệt tình, thẳng thắn chia sẻ thông tin tại Hội thảo; cảm ơn sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả của các đồng nghiệp VKSND tối cao Trung Quốc trong suốt thời gian qua. Đồng thời tin rằng, với những gì mà VKSND Trung Quốc đã làm được trong hơn 10 năm qua trong lĩnh vực kiểm sát tố tụng công ích, những triển vọng phát triển của Chế định này như đồng chí Vụ trưởng chia sẻ sẽ sớm trở thành hiện thực. Đặc biệt là việc xây dựng Luật chuyên ngành về kiểm sát tố tụng công ích trong năm 2025 nhất định sẽ thành công, và hai Bên sẽ còn tiếp tục có nhiều nội dung giao lưu, chia sẻ trong những năm tới.

Đắc Thái