"Đại phẫu" di tích Chùa Cầu Hội An bị xuống cấp

Chùa Cầu hiện toạ lạc trên đoạn tiếp giáp giữa đường Nguyễn Thị Minh Khai và đường Trần Phú, thuộc phố cổ Hội An, Quảng Năm. Tổng chiều dài cây cầu dài khoảng 18m có mái che mưa, che nắng bắc ngang qua một nhánh nhỏ của dòng sông Thu Bồn êm đềm.

Chùa Cầu ở Hội An được xây dựng vào thế kỷ 17 do các thương nhân Nhật Bản góp tiền. Nơi đây gắn liền với truyền thuyết con quái vật mang tên Namazu. Theo đó, phần đầu của nó nằm ở Ấn Độ, thân ở Việt Nam và đuôi nằm tại Nhật Bản. Do vậy, mỗi lần quái vật cựa mình thường xảy ra lũ lụt, động đất.

Ngôi chùa này được xây dựng lên với ý nghĩa như thanh kiếm chắn ngang lưng quái vật. Vì thế, nó sẽ không thể cựa mình gây náo loạn cuộc sống của con người. Từ đó, ba quốc gia sẽ luôn yên bình, phát triển hưng thịnh.

Ngoài ra, nơi đây còn có tên gọi khác là Cầu Nhật Bản hay Lai Viễn Kiều. Sở dĩ có tên gọi như vậy là do chùa Cầu có kiến trúc mang đậm phong cách Nhật Bản. Bên cạnh đó năm 1719, chúa Nguyễn Phúc Chu đến thăm Hội An và đặt tên cho cầu là Lai Viễn Kiều, mang nghĩa là “Cầu đón khách phương xa”.

Chùa Cầu Hội An nằm vắt mình qua một nhánh nhỏ của dòng Thu Bồn quanh năm ôm ấp thành phố, xung quanh được bao bọc bởi khu phố cổ nghìn năm lịch sử, phảng phất đâu đó nơi góc phố hàng cây chút buồn miên man nhưng vẫn chan chứa niềm tin và hi vọng về tương lai tươi sáng rực rỡ của người dân nơi đây, những con người không ngừng ước mơ và lạc quan về cuộc sống.

Kiến trúc chùa cầu Hội An mang đậm phong cách Nhật Bản với mái che uyển chuyển. Bộ phận này che kín cả cây cầu, cửa chính có tấm biển lớn chạm nối 3 chữ Hán “Lai Viễn Kiều”. Phần chùa ngăn cách với cầu bởi một lớp vách gỗ cùng với bộ cửa song hạ bản mang đến không gian đặc biệt.

Bên cạnh đó, chùa Cầu Nhật Bản ở Hội An còn gây ấn tượng mạnh mẽ bởi bức tượng thú đứng chầu. Cụ thể là hai linh vật chó và khỉ thể hiện sự oai nghiêm. Đồng thời, điều này còn đánh dấu công trình khởi công vào năm Thân đến năm Tuất mới hoàn thành.

Khéo léo được đặt trên một cây cầu, dưới là dòng nước mát trong, trên là nóc nhà bình yên che chở, Chùa Cầu là đại diện tiêu biểu cho lối kiến trúc truyền thống của các nước phương Đông. Chùa Cầu là một trong những địa điểm du lịch Hội An đầy ý nghĩa, sẽ là điểm dừng chân hoàn hảo cho chuyến đi của bạn bởi nét kiến trúc độc đáo của những cây cột bằng gỗ, được sơn son, chạm trổ kỳ công, tỉ mỉ.

Nhìn từ xa, Chùa Cầu nổi bật với đường cong của mái che mềm mại, uyển chuyển, tựa như cầu vồng, làm bừng sáng một góc phố cổ, cổ kính mà lại hiện đại, trầm mặc mà lại rất nhộn nhịp, đa màu sắc từ văn hóa cho tới kiến trúc và tôn giáo.

Với vẻ đẹp hàng đầu về kiến trúc, Chùa Cầu được công nhận là di tích lịch sử – văn hoá cấp quốc gia vào năm 1990, là địa điểm tham quan hấp dẫn của Hội An, có một điều đặc biệt mà có lẽ nhiều du khách không để ý là hình ảnh của Chùa Cầu được in trên tờ tiền 20000 đồng bằng giấy nhựa polymer của đất nước Việt Nam, điều đó đủ để nói lên giá trị to lớn, quan trọng cả về tâm linh lẫn đời thực của ngôi chùa cổ kính này.

Theo dòng thời gian, tình trạng xuống cấp ở chùa Cầu đã diễn ra từ nhiều năm nay, các hạng mục được làm từ gỗ xuống cấp nghiêm trọng cần tu bổ gấp.

Vì vậy, việc tu bổ nhằm góp phần bảo tồn di tích, giữ gìn tối đa giá trị cốt lõi của di tích trong tổng thể chung của khu phố cổ Hội An và góp phần duy trì sự ổn định lâu dài, tăng độ bền vững, tuổi thọ cho di tích, tôn tạo cảnh quan, cải tạo môi trường tạo điều kiện tốt cho việc nâng cao giá trị của di tích.

Dự án tu bổ Chùa Cầu do UBND TP Hội An làm chủ đầu tư từ nguồn vốn ngân sách. Công trình có tổng mức 20,2 tỉ đồng, Trung tâm Quản lý bảo tồn di sản văn hóa Hội An được giao quản lý thực hiện.

Theo Chủ tịch UBND TP Hội An Nguyễn Văn Sơn, Chùa Cầu là công trình cổ mang dấu ấn đặc biệt, là một trong những biểu tượng của văn hóa và du lịch. Trải qua gần 400 năm sử dụng, Chùa Cầu cũng đã có ít nhất 7 lần sửa chữa nhỏ nhưng thời gian gần đây đã chứng kiến sự xuống cấp rất nghiêm trọng. Để đảm bảo an toàn cho công trình, phục vụ tốt hơn nhu cầu tham quan cho du khách nên các đơn vị đã thống nhất trùng tu toàn diện.

Dự án tu bổ Chùa Cầu sẽ thực hiện các phần việc gồm gia cố hệ nền, móng, trụ; tu bổ hệ sàn, khung gỗ, mái; cải tạo lại hệ thống cấp điện và chống mối cho toàn bộ công trình. Ngoài ra cảnh quan, hạ tầng kỹ thuật cũng được tôn tạo lại.

Theo Trung tâm Quản lý bảo tồn di sản Hội An, việc tu bổ Chùa Cầu là công việc nhạy cảm, đòi hỏi tính chuyên môn và sự giám sát rất cao từ các bên. Việc tu bổ được thực hiện trên nguyên tắc bảo tồn tối đa các yếu tố gốc, duy trì giá trị và chức năng di tích. Mọi sự can thiệp được thực hiện trên cơ sở tôn trọng khoa học, lịch sử và đảm bảo ổn định lâu dài; kết hợp chặt chẽ nghiên cứu khoa học và tham vấn chuyên gia trong suốt quá trình thi công.

Các đơn vị đã đưa ra giải pháp thi công như lắp dựng nhà bao che vừa phục vụ thi công vừa tạo điều kiện cho khách tham quan trong suốt thời gian tu bổ. Các cấu kiện của di tích cũng được đánh dấu ký hiệu, cấu kiện hạ giải được đo, vẽ, chụp ảnh và bảo quản chu đáo. Toàn bộ sự thay đổi của Chùa Cầu trước và sau khi tu bổ cũng được cập nhật lên hệ thống số để làm cơ sở dữ liệu cho việc đối chiếu, so sánh. Theo kế hoạch, cuối năm 2023 tới đây dự án tu bổ Chùa Cầu sẽ hoàn tất và đi vào phục vụ du lịch, tham quan.