Kết luận thanh tra nêu rõ, dự án thành phần đầu tư xây dựng đoạn Cam Lộ - La Sơn (thuộc dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020) nằm trên địa bàn tỉnh Quảng Trị và tỉnh Thừa Thiên - Huế do Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) làm chủ đầu tư (Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh được giao quản lý dự án).
Dù dự án đã được thông xe vào ngày 31/12/2022 nhưng theo Thanh tra Chính phủ, trong quá trình thi công các gói thầu xây lắp đều bị chậm tiến độ. Bộ GTVT đã 5 lần gia hạn tiến độ thực hiện, trong đó các gói thầu XL02, XL05, XL06, XL11 bị chậm tiến độ có liên quan đến việc thiếu vật liệu đất đắp nền đường và điều chỉnh thiết kế kỹ thuật phải bổ sung nguồn vật liệu đất đắp nền đường; các gói còn lại phần lớn được sử dụng đất đắp điều phối nội bộ từ nền đào.
Qua thanh tra, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra một số thiếu sót, vi phạm như chủ đầu tư dự án thành phần đầu tư xây dựng đoạn Cam Lộ - La Sơn là Bộ GTVT điều tra khảo sát, đánh giá trữ lượng, chất lượng của các mỏ phục vụ dự án chưa chính xác; một số mỏ có trong thiết kế, nhưng khi thi công không lấy được phải đi tìm mỏ khác hoặc đề nghị cấp mỏ mới; một số mỏ đá, cát thực tế không cung cấp, hoặc cung cấp ít hơn khối lượng thiết kế, làm tăng chi phí vận chuyển do điểm mỏ cung cấp vật liệu xa hơn, ảnh hưởng thời gian thi công của một số gói thầu, chậm tiến độ của dự án, dẫn đến thiếu nguồn cung cấp vật liệu đất đắp nền đường khi thưc hiện dự án.
Ban quản lý (BQL) dự án đường Hồ Chí Minh được Bộ GTVT giao làm đại diện chủ đầu tư thực hiện dự án chưa phối hợp chặt chẽ với đơn vị tư vấn gồm Liên danh Tổng Cty Tư vấn thiết kế (TVTK) GTVT - CTCP, Cty cổ phần (CP) TVTK GTVT 4 và Cty CP TVXD công trình giao thông 5; Liên danh Cty CP Tấn Phát và Cty CP xây dựng VNC; Cty CP Tư vấn Trường Sơn) trong việc điều tra, khảo sát, đánh giá trữ lượng, chất lượng của các mỏ đất đắp nền đường phục vụ dự án không chính xác, chưa phù hợp với thực tế thi công.
    |
 |
| Cao tốc đoạn Cam Lộ - La Sơn thuộc dự án đường bộ cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020. (Ảnh minh hoạ) |
Các cơ quan chức năng của tỉnh Quảng Trị chưa thực hiện triệt để Chỉ thị số 07/CT-TTg ngày 21/3/2019 của Thủ tướng Chính phủ, Nghị quyết số 60/NQ-CP ngày 16/6/2021 và số 133/NQ-CP ngày 19/10/2021 của Chính phủ về ưu tiên trong việc cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường phục vụ cao tốc Cam Lộ - La Sơn.
Tại tỉnh Quảng Trị, các cơ quan chức năng phê duyệt bổ sung quy hoạch đối với một số mỏ khoáng sản và mỏ đất làm vật liệu san lấp trên địa bàn khi chưa lấy ý kiến tham gia của các bộ ngành theo quy định; ban hành các quyết định khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản không đúng tiêu chí quy định; cấp phép khai thác khoáng sản đất làm vật liệu san lấp không có trong quy hoạch, không làm các thủ tục cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản, không có báo cáo đánh giá tác động môi trường.
Cty CP Thiên Tân - đại diện Liên danh Cty CP Thiên Tân và Cty CP Tân Hưng chưa nộp hồ sơ đóng cửa mỏ đá khối A - Tân Lâm, xã Cam Thành theo quy định của Luật Khoáng sản; Cty CP Thiên Tân khai thác vượt công suất tại mỏ đá vôi khối B - Tân Lâm, xã Cam Tuyền; một số mỏ đã hết thời hạn theo giấy phép, nhưng chậm làm thủ tục đóng cửa mỏ, cải tạo phục hồi môi trường; cho phép 3 hộ gia đình cải tạo, hạ độ cao đối với đất nông nghiệp và sử dụng đất làm vật liệu san lấp công trình, không đúng quy định; Cty TNHH xây dựng số 9 chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính, phí bảo vệ môi trường tại mỏ cát, sỏi lòng sông Đắkrông…
Tại tỉnh Thừa Thiên - Huế, việc cho phép Cty CP Lâm nghiệp 1/5 tiến hành khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường (mỏ đất tại thôn Phường Hóp) khi chưa làm thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất, chưa được thuê đất, chiếm đất rừng sản xuất; chưa có hướng xử lý, kiểm soát khối lượng khai thác tồn kho đối với mỏ được phép nâng công suất khai thác theo Nghị quyết số 60/NQ-CP và số 133/NQ-CP của Chính phủ (mỏ đá Khe Phèn của Cty TNHH Coxano Hương Thọ).
Việc kiểm tra, giám sát, bổ sung giá đất đắp nền đường khi có thông tin về giá vật liệu đất đắp được bán với giá cao hơn giá được công bố chưa được thực hiện; thông báo giá vật liệu đất san lấp chung cho các mỏ cấp phép thuộc khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản và các mỏ cấp phép thông qua đấu giá quyền khai thác khoáng sản; chưa chỉ đạo thông báo giá vật liệu đất đắp K95, K98 để quản lý giá vật liệu đất đắp cung cấp cho dự án cao tốc Cam Lộ - La Sơn.
Theo Thanh tra Chính phủ, trách nhiệm thuộc Giám đốc các sở: Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng; UBND các huyện, thị xã, thành phố có liên quan; Chủ tịch, Phó Chủ tịch phụ trách UBND tỉnh Thừa Thiên – Huế; các chủ mỏ được cấp phép khai thác khoáng sản.
Từ những kết luận trên, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ GTVT chỉ đạo kiểm điểm trách nhiệm, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc lập, thẩm định, phê duyệt hồ sơ thiết kế chưa đảm bảo chính xác về nguồn cung cấp vật liệu (khối lượng, chất lượng, tiêu chuẩn kỹ thuật) phục vụ dự án dẫn đến thiếu vật liệu đất đắp nền đường trong quá trình thi công.
Đồng thời, chấn chỉnh, nâng cao chất lượng công tác điều tra, phê duyệt thiết kế kỹ thuật liên quan đến việc xác định các mỏ vật liệu xây dựng thông thường phục vụ dự án, đảm bảo chính xác về trữ lượng, khối lượng, chất lượng, tiêu chuẩn kỹ thuật, phương án vận chuyển, dự phòng về nguồn vật liệu, đảm bảo tính khả thi theo yêu cầu của dự án; xử lý nghiêm các BQL dự án, đơn vị tư vấn đã để xảy ra sai sót trong công tác điều tra, khảo sát nguồn cung vật liệu xây dựng cho các dự án giao thông quan trọng quốc gia.
Chỉ đạo tiến hành kiểm tra, xác định cụ thể nguyên nhân, trách nhiệm trong việc chậm tiến độ thi công các gói thầu xây lắp của dự án để xử lý theo quy định, thực hiện đúng các quy định về quản lý đầu tư xây dựng dự án, trong đó tập trung vào các gói thầu xây lắp bị chậm tiến độ không liên quan đến vật liệu đất đắp nền đường; xử lý nghiêm đối với các nhà thầu thi công cầm chừng không đảm bảo tiến độ được phê duyệt…