Trong bối cảnh tại một số vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tình trạng tảo hôn và quan hệ tình dục khi chưa đủ tuổi vẫn diễn ra khá phổ biến, để lại nhiều hệ lụy cho cá nhân, gia đình và xã hội, việc tổ chức các phiên tòa giả định đã và đang trở thành một trong những giải pháp hiệu quả nhằm nâng cao nhận thức pháp luật cho thế hệ trẻ.
Thông qua mô hình này, học sinh được trực tiếp quan sát, trải nghiệm không khí phiên tòa, từ đó hiểu rõ hơn các quy định pháp luật cũng như hậu quả pháp lý nghiêm khắc của hành vi vi phạm.
    |
 |
| Phiên tòa giả định tại Trường THPT Mường Tè. |
Phiên tòa được tiến hành theo đúng trình tự, thủ tục tố tụng. Toàn bộ phần kịch bản được xây dựng bám sát thực tiễn đời sống, trong đó học sinh đảm nhiệm vai các nhân vật như: Bị cáo, bị hại, người làm chứng, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan, cùng với sự tham gia của VKSND và TAND khu vực 4 trong vai trò Kiểm sát viên, Hội đồng xét xử, Luật sư. Cách thể hiện này khiến cho tình huống trở nên sinh động, gần gũi, dễ hiểu và dễ tiếp thu.
|
 |
| Phiên tòa thu hút đông đảo cán bộ, giáo viên và học sinh tham dự. |
Nội dung phiên tòa giả định xoay quanh hành vi của bị cáo là nam thanh niên mới hơn 18 tuổi có quan hệ tình dục với nữ sinh chưa đủ 16 tuổi. Thông qua phần xét hỏi và tranh luận, Hội đồng xét xử đã làm rõ độ tuổi kết hôn hợp pháp theo Luật Hôn nhân và gia đình (nam từ đủ 20 tuổi, nữ từ đủ 18 tuổi); hành vi quan hệ tình dục với người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi là vi phạm pháp luật hình sự và có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 145 Bộ luật Hình sự.
Phiên tòa cũng chỉ rõ trách nhiệm của gia đình, nhà trường và toàn xã hội trong việc giáo dục, quản lý, bảo vệ thanh thiếu niên, phòng ngừa tình trạng tảo hôn và quan hệ tình dục sớm.
|
 |
| Kiểm sát viên thực hành quyền công tố tại phiên tòa. |
Không khí phiên tòa trở nên sôi nổi hơn khi bước vào phần tranh tụng. Luật sư đưa ra quan điểm bào chữa, Kiểm sát viên giữ quyền công tố đã lập luận phản bác, viện dẫn căn cứ pháp luật để bảo vệ quan điểm truy tố. Các em học sinh được tận mắt chứng kiến quá trình tranh luận công khai, dân chủ, qua đó hiểu hơn về vai trò, quyền và nghĩa vụ của các bên trong tố tụng hình sự.
Kết thúc phần xét xử, Hội đồng xét xử tuyên án giả định, nhấn mạnh tính nghiêm minh của pháp luật và răn đe, giáo dục chung. Sau đó, Ban Tổ chức dành thời gian để giao lưu, hỏi đáp. Nhiều học sinh mạnh dạn nêu tình huống thực tế tại địa phương, đặt câu hỏi liên quan đến việc nhận biết và ngăn chặn tảo hôn, kỹ năng ứng xử an toàn trên mạng xã hội, cách tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình, thầy cô, các cơ quan chức năng khi gặp các tình huống nguy cơ.
|
 |
| Ban Tổ chức giao lưu với các em học sinh. |
Hoạt động ngoại khóa lần này còn được lồng ghép tuyên truyền khẩu hiệu “Nói không với tảo hôn, quan hệ tình dục khi chưa đủ tuổi”, phát tài liệu pháp luật, ký cam kết giữa gia đình – nhà trường – xã hội trong việc bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em.
Phiên tòa giả định đã tạo sức lan tỏa tích cực, góp phần xây dựng môi trường học đường an toàn, lành mạnh. Thời gian tới, các đơn vị phối hợp thống nhất sẽ tiếp tục nhân rộng mô hình, đa dạng hóa hình thức tuyên truyền, từ các chuyên đề pháp luật đến các hoạt động trải nghiệm thực tiễn, qua đó phòng ngừa, từng bước đẩy lùi tình trạng tảo hôn và vi phạm pháp luật liên quan đến trẻ vị thành niên trên địa bàn các xã nói riêng và toàn tỉnh Lai Châu nói chung.