Do thói quen, tập quán của địa phương và tin tưởng nhau nên nhiều người dân khi giao dịch hợp đồng chuyển nhượng thường làm giấy viết tay mà không tuân thủ đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật. Sau đó, do giá đất tăng cao đã phát sinh tranh chấp giữa bên bán với bên mua tài sản, để lại nhiều hệ lụy khó giải quyết.
Thông qua công tác kiểm sát giải quyết các vụ án dân sự theo thủ tục phúc thẩm, vừa qua, Phòng kiểm sát giải quyết các vụ việc dân sự, VKSND tỉnh Kiên Giang đã phát hiện những vi phạm nghiêm trọng về thủ tục tố tụng và về nội dung vụ án “Tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất” giữa nguyên đơn - ông Lê Hoàng Thuận (ấp 1, xã Hòn Tre, huyện Kiên Hải, tỉnh Kiên Giang) với bị đơn là ông Phan Hoàng Oanh (trú cùng ấp); người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là bà Nguyễn Thị Xuyên.
Vi phạm về nội dung
Tòa án cấp sơ thẩm chưa điều tra làm rõ diện tích đất tranh chấp có phải thuộc quyền sử dụng hợp pháp của nguyên đơn hay không mà chỉ dựa vào lời khai của nguyên đơn là chưa đảm bảo căn cứ pháp lý. Vì trong quá trình giải quyết vụ án, phía nguyên đơn không cung cấp được giấy tờ gì chứng minh là đất của cha mẹ tặng cho ông diện tích là bao nhiêu m2, trong khi khai trước Tòa, ông Thuận có lúc khai chiều ngang 1,2m, dài 7,9m; có lúc khai chiều ngang 2,2m, dài 10m… Tòa án cấp sơ thẩm chưa điều tra làm rõ mâu thuẫn đó mà đã chấp nhận yêu cầu của nguyên đơn buộc phía bị đơn trả giá trị diện tích đất 28,2m2 cho nguyên đơn là không phù hợp với quy định của pháp luật.
Mặt khác, từ năm 1994, sau khi chuyển nhượng nhà đất cho ông Oanh thì ông Thuận không quan tâm đến diện tích đất tranh chấp này hay có ý kiến phản đối gì về việc ông Oanh được cấp giấy chứng nhận QSDĐ và xây dựng nhà trọ, mặc dù ông Thuận biết rất rõ (ông Thuận sau khi bán nhà dời đi nơi khác nhưng vẫn sống cùng ấp với ông Oanh). Còn mẹ ruột của ông Thuận là bà Được, thời điểm đó vẫn sống cạnh nhà của ông Oanh và ông Thuận thường xuyên lui tới thăm bà Được, mãi đến năm 2014 mới xảy ra tranh chấp. Theo Kết luận giám định số 649 ngày 12/12/2016 của Phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Kiên Giang xác định: chữ viết “Lợp Bằng lá” và chữ số “+ 2,m5=7,m4” trong “Đơn xin bán nhà” đề ngày 25/7/1994 không phải do cùng một người viết ra. Trong quá trình giải quyết vụ án, phía nguyên đơn - ông Thuận thừa nhận đơn xin bán nhà là do ông viết nhưng không có chữ viết và các chữ số như trên, phía bị đơn - ông Oanh khẳng định: “Đơn xin bán nhà là do ông Thuận tự viết mang đến giao cho ông, viết như thế nào ông không biết”, nhưng Tòa án cấp sơ thẩm khi trưng cầu giám định chỉ lấy mẫu chữ viết của ông Thuận mà không lấy mẫu chữ viết của ông Oanh là có thiếu sót, chưa đầy đủ, chưa thể khẳng định ông Oanh là người viết thêm các chữ viết và chữ số như trên vào “Đơn xin bán nhà” này.
    |
 |
| Phiên tòa phúc thẩm xét xử vụ án tranh chấp hợp đồng CNQSDĐ tại TAND tỉnh Kiên Giang. Ảnh: P.V |
Vi phạm về thủ tục tố tụng
Theo đơn khởi kiện của nguyên đơn - ông Thuận đề ngày 03/6/2014 và tại Biên bản hòa giải của Tòa án cấp sơ thẩm ngày 07/8/2014 thì ông Thuận chỉ yêu cầu ông Oanh trả lại giá trị diện tích đất 9,48m2 (chiều ngang 1,2m; chiều dài 7,9m), nhưng Tòa án cấp sơ thẩm lại xử buộc phía bị đơn - ông Oanh và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan - bà Xuyên phải trả cho ông Thuận, bà Đẹp giá trị diện tích đất 28,2m2 (ngang trước 2,3m, ngang sau 3,3m dài một cạnh 10m, một cạnh 11,38m) là vượt quá yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, vi phạm khoản 1 Điều 5 Bộ luật tố tụng dân sự.
Do Tòa án cấp sơ thẩm đã vi phạm nghiêm trọng trong việc xác minh, thu thập chứng cứ, làm ảnh hưởng đến tính khách quan, toàn diện và hợp pháp của vụ án mà tại cấp phúc thẩm không thể khắc phục, sửa chữa được, nên Hội đồng xét xử cấp phúc thẩm đã chấp nhận ý kiến đề nghị của Kiểm sát viên, hủy toàn bộ bản án sơ thẩm để giải quyết lại.
Hoàng Anh