Trong năm 2018, các cơ quan tiến hành tố tụng tỉnh Nghệ An đã khởi tố 2.646vụ/4.640 bị can (tăng 397 vụ, 756 bị can so với cùng kỳ).
Một trong những nguyên nhân đó là công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục ý thức tuân thủ pháp luật tiến hành chưa đồng bộ, nhất là công tác tuyên truyền nhận thức của người dân về những quy định mới của BLHS 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 có hiệu lực thi hành ngày từ ngày 1/1/2018 và những thiếu sót, sơ hở, bất cập, hạn chế trong công tác quản lý nhà nước, quản lý xã hội.
PV có buổi trao đổi với ông Tôn Thiện Phương, Viện trưởng VKSND tỉnh Nghệ An xung quanh vấn đề này.
PV: Thưa ông, được biết trong năm 2018, VKSND tỉnh Nghệ An đã xử lý một số vụ án có những quy định mới trong cấu thành tội phạm về một số tội phạm của BLHS năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, để bạn đọc hiểu rõ hơn vấn đề này ông có thể đưa ra vài vụ án cụ thể đã điều tra, truy tố, xét xử?
Ông Tôn Thiện Phương: Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2018 có một số quy định mới trong cấu thành cơ bản về định tội. Ví dụ: “Tội vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên” Điều 227 BLHS năm 2015; bổ sung quy định “Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm”. Chính vì vậy, tại tỉnh Nghệ An, trong năm 2018 đã phát hiện điều tra, truy tố, xét xử các vụ án liên quan đến tội phạm này.
Trong năm, VKSND tỉnh đã thụ lý kiểm sát giải quyết 4 vụ án/4 bị can. Điển hình, như vụ án Nguyễn Văn Trường, trú tại xã Hưng Lợi, huyện Hưng Nguyên đã bị bắt quả tang đang hút cát từ lòng sông Lam lên.
Qua điều tra, xác minh, đối tượng này đã từng bị các cơ quan chức năng xử phạt vi phạm hành chính; trước đây Điều 172 BLHS năm 1999 không quy định tình tiết định tội đã bị xử phạt vi phạm hành chính trong cấu thành cơ bản. Các vụ án này đã được TAND tỉnh Nghệ An đưa ra xét xử, mức án do VKS đề nghị được Hội đồng xét xử chấp nhận.
PV: Theo ông thì khi giải quyết những vụ án này khó khăn, vướng mắc nhất là gì ạ?
Ông Tôn Thiện Phương: Vì đây là quy định mới nên khó khăn nhất đối với các cơ quan tiến hành tố tụng là chưa có đầy đủ văn bản hướng dẫn, cán bộ phải dành nhiều thời gian nghiên cứu nên gây khó khăn trong quá trình giải quyết.
PV: Vậy VKSND tỉnh Nghệ An đã có giải pháp như thế nào, thưa ông?
Ông Tôn Thiện Phương: Trước thực trạng gia tăng số vụ án liên quan đến quy định mới của Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, VKSND tỉnh Nghệ An đã đưa ra nhiều giải pháp: Một mặt đảm bảo việc mọi hành vi vi phạm phạm luật đều phải điều tra, truy tố, xét xử một các nghiêm minh nhằm răn đe và phòng ngừa tội phạm, mặt khác yêu cầu các Phòng, VKS cấp huyện đảm bảo khi xử lý các vụ án này phải hết thận trọng, xem xét kỹ lưỡng trước khi quyết định phê chuẩn hay không phê chuẩn tránh gây oan sai hoặc bỏ lọt tội phạm.
Hai là, tăng cường công tác kiến nghị phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật; thông qua việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ làm rõ nguyên nhân, điều kiện phát sinh tội phạm, những sơ hở thiếu sót trong công tác quản lý nhà nước để kiến nghị cơ quan, tổ chức hữu quan trong công tác phòng ngừa vi phạm pháp luật và tội phạm; đồng thời kiến nghị HĐND tỉnh, Ban Nội chính Tỉnh ủy giám sát, chỉ đạo UBND các cấp thực hiện nghiêm túc kiến nghị của VKS và tổ chức thực hiện các biện pháp phòng ngừa tội phạm, nhất là công tác tuyên truyền, phổ biến những quy định mới của Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 đến các cơ quan, tổ chức và nhân dân được biết. Năm 2018, VKSND tỉnh Nghệ An đã ban hành 26 bản kiến nghị phòng ngừa tội phạm.
Đặc biệt phối hợp với Tòa án hai cấp tỉnh Nghệ An đưa ra xét xử lưu động các vụ án bị điều tra, truy tố theo quy định mới của Bộ luật hình sự, thông qua phiên tòa KSV tuyên truyền giải thích cho nhân dân hiểu về các quy định mới.
Trong công tác cán bộ chúng tôi bố trí cán bộ có năng lực, kinh nghiệm để tham gia ngay từ đầu đối với các vụ án lần đầu xảy ra; lãnh đạo Viện được phân công thường theo dõi, kiểm tra tiến độ giải quyết các vụ án, vụ việc phức tạp, được dư luận quan tâm. được cấp ủy đưa vào diện theo dõi chỉ đạo, kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ giải quyết.
Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, trực tiếp kiểm tra hoạt động của Viện kiểm sát cấp huyện; chú trọng nâng cao chất lượng hướng dẫn nghiệp vụ, trả lời thỉnh thị, thông báo rút kinh nghiệm cho cấp huyện khác học tập;Tiếp tục duy trì chế độ giao ban trực tuyến hàng tuần, hàng quý giữa Viện KSND tỉnh với 21 đơn vị Viện KSND cấp huyện; thông qua đó để kiểm điểm, đánh giá, kiểm tra, nắm bắt, đôn đốc việc thực hiện.
Chúng tôi thường xuyên tập huấn những quy định mới của pháp luật (Bộ luật hình sự, Bộ luật tố tụng hình sự, luật thi hành tạm giữ, tạm giam) có liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của Ngành để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng nghề nghiệp cho cán bộ, Kiểm sát viên. Thường xuyên thông báo rút kinh nghiệm về nghiệp vụ; phổ biến cách làm hay, hiệu quả để Viện kiểm sát địa phương học tập.
Thường xuyên tổng hợp những khó khăn, vướng mắc trong áp dụng pháp luật, kiến nghị VKSND tối cao trong phạm vi thẩm quyền, phối hợp với các cơ quan tư pháp rà soát, sửa đổi,bổ sung, ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành pháp luật, nhất là Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho địa phương trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ.
PV: Ông có thể nêu những kết quả nổi bật trong lĩnh vực hình sự mà VKSND hai cấp tỉnh Nghệ An đạt được trong năm?
Ông Tôn Thiện Phương: Năm 2018, VKSND hai cấp tỉnh Nghệ An đã đạt và vượt nhiều chỉ tiêu của Ngành giao cho như: Công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiển nghị khởi tố đảm bảo việc xử lý tin báo kịp thời, đúng pháp luật, tỷ lệ giải quyết tin báo đạt 92,6%, vượt 2,6% so với chỉ tiêu Ngành và Nghị quyết 37/QH13;tỉ lệ giải quyết án giai đoạn điều tra đạt đạt tỷ lệ 89,1 % số vụ, vượt 9,1% so với chỉ tiêu Ngành; tỉ lệ giải quyết án giai đoạn truy tố đạt đạt tỷ lệ 98,2% số vụ, vượt chỉ tiêu 3,2%; tỉ lệ giải quyết án xét xử theo thủ tục sơ thẩm đạt đạt tỷ lệ 96,1% ,vượt chỉ tiêu 1,1%, không có trường hợp nào VKS truy tố tòa tuyên không phạm tội; tỉ lệ bắt, tạm giữ hình sự chuyển khởi tố đạt tỷ lệ 98,3%, vượt 1,3% so với chỉ tiêu Ngành; xử lý giải quyết dứt điểm nhiều vụ án trọng điểm, vụ án được dư luận xã hội quan tâm, góp phần giữ vững trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!