Tốt nghiệp Đại học Luật Hà Nội với tấm bằng loại khá, từ bỏ nhiều lời mời ở lại Hà Nội làm việc, chị Vì Thị Hiền quyết định trở về quê hương công tác. Những năm đầu mới ra trường, chị Hiền được tiếp nhận công tác tại Tòa án nhân dân huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên – nơi chị sinh ra và lớn lên, là một huyện vùng núi nghèo của tỉnh Điện Biên.

Tại đây, trong những tháng ngày đầu mới vào nghề, với sức trẻ và nhiệt huyết, Vì Thị Hiền đã có những trải nghiệm “nhớ đời”. Đó là một lần cùng thẩm phán vào bản thu thập tài liệu giải quyết vụ án tranh chấp dân sự.

Trên đường về, trời mưa như trút nước, đường đất trơn trượt, hai bên là vách núi cheo leo, không nhìn rõ đường, không có nơi trú ẩn nên “hai anh em vẫn quyết tâm đi, đèo em bằng xe máy, anh ấy nói: “mưa to quá, anh chẳng thấy đường đâu, anh cứ đi thôi, ngã thì cùng chịu nhé”. “May mắn, cuối cùng cũng về đến trụ sở, hai anh em mới…hú hồn”, KSV Vì Thị Hiền kể.

Như một cơ duyên, năm 2013, chị Vì Thị Hiền chuyển công tác về VKSND thành phố Điện Biên Phủ, rồi VKSND tỉnh Điện Biên (năm 2019). Ở mỗi đơn vị, KSV Vì Thị Hiền đều được phân công đảm nhiệm nhiều khâu công tác khác nhau, ở vị trí nào, nữ Kiểm sát viên cũng đều giữ được nhiệt huyết, hoàn thành tốt nhiệm vụ, “mỗi nhiệm vụ đều để lại cho tôi nhiều kỉ niệm sâu sắc”- KSV Vì Thị Hiền chia sẻ.

KSV Vì Thị Hiền kiểm sát thực nghiệm hiện trường.

Bất ngờ chạm mặt bị can “quen” trong vụ án nữ sinh giao gà

Vụ án nữ sinh Cao Mỹ Duyên (ở TP Điện Biên Phủ), bị hiếp dâm, sát hại dã man, đến nay đã kết thúc giai đoạn truy tố với bản cáo trạng làm rõ từng hành vi tội ác vô nhân tính của các bị can. Theo đó, VKSND tỉnh Điện Biên đã truy tố 9 bị can về các Tội: Bắt cóc người nhằm chiếm đoạt tài sản, Giết người, Hiếp dâm, Cướp tài sản, Tàng trữ trái phép chất ma túy và Không tố giác tội phạm. Trong đó, 6/9 bị can đối mặt với khung hình phạt 20 năm tù, chung thân đến tử hình.

Đây là vụ án gây rúng động dư luận với nhiều tình tiết phức tạp, ly kỳ, "vô tiền khoáng hậu" trong công tác điều tra phá án. Các đối tượng phạm tội với thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt, thế nhưng, "vỏ quýt dày có móng tay nhọn"; bằng sự mưu trí, mẫn cảm của mình, các Điều tra viên, Kiểm sát viên trong hành trình phá án đã từng bước lần dở bí mật, vạch trần hành tung tội ác của các đối tượng.

Để phá án thành công, các Điều tra viên, Kiểm sát viên của cơ quan tiến hành tố tụng các cấp tỉnh Điện Biên đã vượt qua rất nhiều gian nan, thử thách. Đó không chỉ vì sự lỳ lợm, xảo quyệt của các đối tượng phạm tội mà còn cả sức ép của dư luận, trước những thông tin “tung hỏa mù” về sự thật vụ án, nhằm đánh lạc hướng điều tra.

Là 1 trong 5 Kiểm sát viên tham gia kiểm sát điều tra vụ án đặc biệt nghiêm trọng này, KSV Vì Thị Hiền chia sẻ: Trước yêu cầu giải quyết vụ án, tháng 3/2019, tôi được điều động từ Phòng 9 tăng cường cho Phòng 2, để tham gia giải quyết vụ án nữ sinh giao gà Cao Mỹ Duyên.

Thời gian đầu, nữ Kiểm sát viên được giao nhiệm vụ tổng hợp nội dung vụ án. Đây là công việc cần nhiều thời gian, đòi hỏi năng lực chuyên môn, kỹ năng nghiệp vụ tổng hợp, phân tích của Kiểm sát viên, vì vậy, để hoàn thành nhiệm vụ, “tôi phải thường xuyên làm việc cả ngày lẫn đêm, thời điểm đó, lúc nào đầu óc tôi cũng quay cuồng trong việc trích hồ sơ vụ án”- nữ Kiểm sát viên chia sẻ.

KSV Vì Thị Hiền cho biết: Để giải quyết vụ án, các cơ quan Công an, Viện kiểm sát tỉnh Điện Biên đã huy động hơn 20 cán bộ, Điều tra viên, 5 Kiểm sát viên “tinh nhuệ” nhất để tập trung cho chuyên án thành công.

Vụ án liên quan đến rất nhiều đối tượng, quá trình điều tra phá án, các Điều tra viên tiến hành lấy lời khai, xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ, nhận dạng, đối chất…các bị can gửi về Viện kiểm sát cùng một lúc, đều được KSV Vì Thị Hiền kịp thời tổng hợp.

Qua quá trình nghiên cứu, tổng hợp lời khai của các đối tượng, nữ KSV đã kịp thời tóm lược được nội dung tổng quát nhất, để đưa ra cái nhìn chung của vụ án, phát hiện, phân tích được những điểm mâu thuẫn trong lời khai của các đối tượng, những sự việc đã khai có lôgíc không, những vấn đề cần bổ sung…

Từ đó, trao đổi, đề xuất hướng điều tra chung cho các Điều tra viên, KSV tiếp tục giải quyết vụ án. Đồng thời, việc trích hồ sơ vụ án ban đầu để kịp thời thông báo những tình tiết mới trong vụ án cho các KSV khác; từ đó, báo cáo lãnh đạo phòng, lãnh đạo Viện Kiểm sát cho ý kiến chỉ đạo giải quyết tiếp theo.

Tháng 5/2019, KSV Vì Thị Hiền được điều động chính thức quân số của Phòng 2. Từ đó, nữ Kiểm sát viên luân phiên trực tiếp tham gia cùng các Điều tra viên kiểm sát việc hỏi cung, lấy lời khai của các bị can… qua đó, giúp cơ quan tố tụng hiểu rõ hơn về hành vi phạm tội, tâm tư của từng bị can, phân tích, tìm ra những kẽ hở trong lời khai của các bị can.

Kể về quá trình trực tiếp kiểm sát việc lấy lời khai và hỏi cung bị can trong vụ án này, Kiểm sát viên Vì Thị Hiền chia sẻ điều bất ngờ: Khi KSV và ĐTV đến hỏi cung bị can Lường Văn Hùng, bị can này nhận ngay ra KSV “quen” và đã chào KSV Vì Thị Hiền. (Trước đó, KSV Vì Thị Hiền từng tham gia giải quyết vụ án Lường Văn Hùng phạm tội Trộm cắp tài sản).

“Nhân cơ hội này, tôi đã trao đổi, động viên, khuyên nhủ đối tượng hợp tác với Cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát khai báo thành khẩn các tình tiết để sớm nhận được sự khoan hồng của pháp luật”.

Đồng thời, qua tiếp xúc “quen”, nữ KSV nhận thấy diễn biến tâm lý của đối tượng Lường Văn Hùng và “vấn đề” của đối tượng này như: Hùng là người dân tộc Thái nên gặp nhiều khó khăn trong cách diễn đạt để người khác hiểu, tính tình rất dễ thay đổi…

Nắm được tâm lý đó, KSV Vì Thị Hiền đã đề xuất lãnh đạo, trao đổi với Điều tra viên, trong quá trình lấy lời khai, Điều tra viên, KSV cũng phải hết sức kiên nhẫn, tỉ mỉ, không được nóng vội, không được nặng giọng với đối tượng… Bởi vì, chỉ cần một cái cau mày của Điều tra viên hay KSV là đối tượng này sẽ thay đổi lời khai hoặc không khai nữa…Đấy chính là liệu pháp tâm lý với tội phạm, là “bí quyết” từ kinh nghiệm giải quyết án mà KSV Vì Thị Hiền đã trải qua.

Nhìn lại hành trình giải quyết vụ án, KSV Vì Thị Hiền nhận định: Đây là vụ án khó khăn, phức tạp nhất mà chị từng gặp trong cuộc đời “làm án”. Điều khó khăn nhất trong vụ án là, các đối tượng phạm tội có sự “hợp tác” rất chặt chẽ, có sự khai báo kín kẽ, phối hợp nhuần nhuyễn, chuyên nghiệp; lúc đầu, các đối tượng đều không chịu nhận tội, sau đó, thì khai báo nhỏ giọt, cầm chừng…, tạo “mê cung”, gây rất nhiều khó khăn cho quá trình điều tra.

Điều đặc biệt phức tạp trong quá trình phá án, theo nữ KSV cho biết, khi cơ quan tố tụng có chứng cứ để buộc thêm 1 đối tượng vào vòng tội phạm của bọn chúng thì các đối tượng lại có diễn biến lời khai xuất hiện thêm đối tượng phạm tội mới.

Do vậy, nội dung vụ án lại có sự thay đổi hoàn toàn, buộc Cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát phải tiếp tục tìm hướng điều tra, đấu tranh mới với tội phạm,…“cứ khoảng 20 ngày lại có thêm những tình tiết, những lời khai mới. Quá trình đấu tranh từ tháng 2 đến tháng 6, “bức tranh” tội phạm liên tục có sự thay đổi”, nữ KSV chia sẻ. 

Thế nhưng, điều đó không làm lung lay ý chí đấu tranh không khoan nhượng với tội phạm của ĐTV, KSV. Bằng kỹ năng nghiệp vụ vững vàng, ý chí chiến đấu quyết liệt với các đối tượng phạm tội,  các KSV, ĐTV cứ từng bước, thận trọng … vén dần được hành tung bí ẩn, những hành vi tội ác kinh hoàng mà các bị can gây ra, đưa các đối tượng phạm tội ra trước ánh sáng pháp luật.

Nói về vai trò của KSV trong quá trình kiểm sát trực tiếp điều tra vụ án, Kiểm sát viên Vì Thị Hiền cho biết: Có thời điểm, các KSV theo chân ĐTV luân phiên ở dưới trại, cả ngày và đêm…vô cùng vất vả và mệt mỏi. Bên cạnh đó, trong quá trình điều tra vụ án này, Viện Kiểm sát đã có 6 lần đề ra yêu cầu điều tra bằng văn bản, chưa kể trực tiếp thường xuyên trao đổi với ĐTV về các vấn đề nhỏ khác…

Đặc biệt, trong vụ án này, riêng ở giai đoạn điều tra đã có hàng chục bản cung có sự tham gia của KSV, KSV thường xuyên sát cánh cùng với ĐTV trong tất cả các hoạt động nghiệp vụ. Qua đó, Kiểm sát viên có cái nhìn toàn diện và cụ thể, nắm bắt tình hình vụ án nhanh nhất, chính xác nhất, đề ra hướng giải quyết hợp lý, hiệu quả nhất…

Đồng thời, VKSND cũng là đơn vị chủ động thúc đẩy việc tổ chức nhiều cuộc họp liên ngành để trao đổi, thống nhất quan điểm, phương án giải quyết vụ án được kịp thời nhất.

Đánh giá về những yếu tố góp phần phá án thành công, KSV Vì Thị Hiền cho rằng: Đó chính là nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa Cơ quan điều tra và Viện Kiểm sát, có thời điểm là cả Tòa án,…đã thường xuyên họp bàn, trao đổi quan điểm, cách thức giải quyết vụ án.

Lãnh đạo các cơ quan tố tụng xác định “nhiều cái đầu hơn 1 cái đầu”, sử dụng trí tuệ tập thể để đấu tranh với tội phạm…Đặc biệt, cả 3 ngành đều nhận được sự quan tâm hết sức về mặt nhân lực tập trung cho chuyên án.

Với khối lượng công việc “khổng lồ”, áp lực phá án nhanh, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, đảm bảo thời hạn tố tụng, để phá án thành công, qua trò chuyện với KSV, Phóng viên thấu hiểu rằng, họ đã phải đánh đổi, hi sinh rất nhiều, có cả mồ hôi và nước mắt…Thế nhưng, đề cập đến điều đó KSV Vì Thị Hiền chỉ khiêm tốn: “May là em đang độc thân nên dành hết tuổi thanh xuân cho công việc. Em chỉ đóng góp một phần nhỏ thôi…” 

Sáng lên lý tưởng của ngành Kiểm sát

Tâm sự về chuyện đời, chuyện nghề, KSV Vì Thị Hiền trải lòng: Có những lúc bộn bề công việc, đến thời gian đi uống cốc café với bạn bè cũng không có, tôi cũng thấy mệt mỏi. Nhưng khi đến cơ quan, thấy các đồng chí, đồng nghiệp, ai ai cũng tận tụy; thấy các đương sự cười vui khi giải quyết xong tranh chấp, gửi lời cảm ơn đến Tòa án, Viện kiểm sát; thấy kẻ phạm tội bị trừng trị…, tôi lại thấy sự phấn đấu của mình là có ý nghĩa, lại thấy lý tưởng của ngành Kiểm sát được sáng lên.

Đặc biệt là sự động viên, khích lệ của các đồng chí lãnh đạo đơn vị, đồng cảm của gia đình với sự vất vả của nghề kiểm sát,…tất cả là động lực giúp tôi hoàn thành tốt nhiệm vụ.

VKSND tỉnh Điện Biên chủ trì Hội nghị giao ban liên ngành các cơ quan tiến hành tố tụng, tư pháp tỉnh Điện Biên quý II năm 2019.Ảnh: VKSND tỉnh Điện Biên

Kể về những kỉ niệm ấn tượng trong nghề kiểm sát, KSV Vì Thị Hiền nhớ lại, một vụ án gây xúc động đối với những người làm án. Đó là vụ tai nạn giao thông xảy ra tại phường Thanh Trường, thành phố Điện Biên Phủ.

Đối tượng đi xe mô tô, gây tai nạn giao thông chết người, bản thân cũng bị thương nặng phải vào viện điều trị. Khi Điều tra viên, Kiểm sát viên khám xe, có mời vợ của đối tượng tham gia. Khi đến nơi, nhìn chiếc xe méo mó không ra hình dạng, vợ đối tượng òa khóc nức nở, khiến cả Tổ khám nghiệm giật mình, tưởng rằng chồng chị ở bệnh viện có chuyển biến xấu.

Cả tổ tiến lại hỏi han, chị ấy mới nén khóc tâm sự rằng: “Nhà em chỉ có mỗi chiếc xe này để đi làm ăn, giờ đã hỏng thế này rồi, em biết làm sao, chồng thì nằm viện, con thì nhỏ”. Đến nay, tôi đã tham gia giải quyết rất nhiều vụ án, gặp nhiều hoàn cảnh éo le, nhưng hình ảnh chị ấy khóc nức nở vẫn khiến tôi ám ảnh nhất.

Khi kiểm sát điều tra, tôi cũng từng tiếp xúc với những đối tượng phạm tội rất côn đồ. Vụ án Cố ý gây thương tích xảy ra tại phường Mường Thanh là một ví dụ. Hai xe ô tô đi trái chiều nhau, hai anh lái xe có lời qua tiếng lại, thì Nguyễn Văn A là người ngồi trên xe, đi xuống, không nói năng gì, mở cửa kéo nạn nhân xuống đấm đá túi bụi, khiến nạn nhân ngất đi, rồi bỏ chạy khỏi địa bàn. Bạn bè của đối tượng cũng là những thành phần bất hảo, dân “anh chị” tại địa bàn đã thay hắn chuyển lời đe dọa, đưa ra thông điệp sẽ giết, nếu ai dám khai ra hắn.

Khi cùng Cơ quan điều tra đi xác minh sự việc, chúng tôi đã rất khó khăn trong việc lấy lời khai người làm chứng, phải động viên, thuyết phục rất lâu, tạo niềm tin về sự bảo vệ của pháp luật, nêu cao tinh thần đấu tranh với cái ác, phối hợp với chính quyền địa phương thường xuyên cử các tổ tuần tra bảo vệ quanh khu vực, cuối cùng cũng cảm hóa được người dân chứng kiến sự việc, mô tả lại đối tượng, từ đó cơ quan tố tụng dần lần tìm ra được đối tượng, bắt về quy án.

Thêm một vụ án ấn tượng sâu sắc với tôi là vụ đối tượng hiếp dâm cháu gái của vợ mình. Khi ra phiên tòa, luật sư bào chữa (cũng là chú họ của bị cáo) cố gắng tranh luận để giảm số lần phạm tội cho bị cáo nhưng tôi vẫn kiên quyết lập luận, viện dẫn cả báo cáo tổng kết của TAND tối cao để bảo vệ quan điểm truy tố của Viện Kiểm sát, buộc bị cáo phạm tội Hiếp dâm với tình tiết định khung phạm tội nhiều lần.

Sau một ngày tranh luận gay gắt, cuối cùng Tòa tuyên án chấp nhận truy tố của Viện Kiểm sát. Thành công hơn nữa là, khi kết thúc phiên tòa, chính vị luật sự đó đã gửi lời cảm ơn tới Viện Kiểm sát, thừa nhận việc viện dẫn có căn cứ, truy tố của Viện Kiểm sát là đúng người, đúng tội, không oan sai.

Phối hợp khám nghiệm nhà bị can Bùi Văn Công trong vụ án nữ sinh giao gà.

Sau mỗi vụ án kết thúc, đều để lại trong nữ VKSV Vì Thị Hiền những cảm xúc khác nhau, nặng thêm những trăn trở về trách nhiệm của một Kiểm sát viên trước công cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật; giữ bình yên cuộc sống cho đồng bào các tỉnh vùng cao còn nghèo khó.

Tâm sự với Phóng viên, KSV Vì Thị Hiền chia sẻ: Tôi đã làm tròn trách nhiệm của một Kiểm sát viên, điều khiến tôi tâm đắc nhất chính là sau mỗi vụ án, tôi không chỉ bảo vệ thành công quan điểm truy tố của VKS, thể hiện rõ vai trò kiểm sát hoạt động tư pháp mà còn giải quyết được vụ án có lý, có tình, có sức thuyết phục.

Với mỗi vụ án, dù đơn giản hay phức tạp, tôi luôn cố gắng hết sức mình, giải quyết vụ án bằng cái tâm của người cán bộ kiểm sát, luôn phải cố gắng sao cho xứng với những điều Bác Hồ dạy ngành Kiểm sát “Công minh, chính trực, khách quan, thận trọng, khiêm tốn”.

Cuộc trò chuyện giữa chúng tôi khép lại, chia tay nữ Kiểm sát viên trẻ, phóng viên chợt đồng cảm trước nỗi niềm còn đau đáu trong Vì Thị Hiền: Người dân quê tôi còn nghèo quá! Làm sao để giữ yên bình cho vùng đất này. Rất cần sự chung tay của các cấp, các ngành để xóa đi cái nghèo, cái đói đeo đẳng đồng bào nơi đây, bởi vì, đó là căn nguyên phát sinh tội phạm về ma túy, mua bán người,… tại các tỉnh vùng biên của đất nước.