Theo dinh dưỡng học cổ truyền, mùa hè thời tiết nóng nực, quá trình chuyển hóa của cơ thể vượng thịnh, mồ hôi vã ra nhiều để điều hòa thân nhiệt nhưng cũng khiến cho cơ thể dễ mỏi mệt, mất nước và điện giải, dễ lâm vào tình trạng “tích nhiệt”, điều mà y học cổ truyền gọi là “hao khí thương tân” do tác động phối hợp của hai nhân tố là Nhiệt (nóng) và Thử (nắng).
Việc lựa chọn các loại thực phẩm và món ăn có công dụng thanh nhiệt giải thử, bổ khí dưỡng âm, sinh tân chỉ khát là rất cần thiết. Dưới đây, xin được giới thiệu hai món ăn giải nhiệt bổ dưỡng mùa hè để độc giả tham khảo.
Canh bầu trứng vịt lộn:
Bầu 1 quả (500g), trứng vịt lộn 2 quả, hành hoa 2 cây, rau răm 1 mớ nhỏ, nước mắm, bột canh, mì chính lượng vừa đủ. Chọn loại bầu non, gọt bỏ vỏ, rửa sạch, bào mỏng bỏ ruột hoặc cắt thành miếng chừng 3cm x 2cm. Đun sôi 1500ml nước, đập trứng vịt lộn, nấu chín rồi cho bầu vào đun tiếp một lát sao cho bầu chín tới mà không nhão, nêm gia vị vừa đủ, bỏ hành răm là được.
Theo dinh dưỡng học cổ truyền, quả bầu, còn gọi là biển bạc, hồ qua, trường hồ..., vị ngọt, tính lạnh, có công dụng thanh nhiệt giải thử, chỉ khát, là một trong những loại thực phẩm đặc biệt thích hợp trong những ngày hè nóng bức đối với những người hay có cảm giác phiền nhiệt, môi khô họng khát, hay bị mụn nhọt hoặc mắc các chứng bệnh có triệu chứng phù thũng. Trứng vịt lộn vị ngọt, tính mát, có công dụng tư âm dưỡng huyết, kiện tỳ dưỡng vị, ích trí sáng mắt, rất giàu chất đạm và vitamin A, có lợi cho sự sinh trưởng và phát triển của cơ thể. Bầu và trứng vịt lộn phối hợp với nhau tạo nên công năng thanh nhiệt giải thử, tư âm dưỡng huyết, chỉ khát lợi niệu của món canh độc đáo và hấp dẫn này.
 |
| Canh bầu trứng vịt lộn, món ăn giải nhiệt mùa hè. Ảnh: MH |
Mướp nhồi thịt hấp:
Mướp hương 2 quả nhỏ (chừng 300g), thịt lợn xay 150g, tôm nõn tươi 50g, nấm hương hoặc mộc nhĩ 3 tai, hành hoa 2 cây, mỡ nước hay dầu ăn 2 thìa, bột canh, hạt tiêu, mì chính vừa đủ. Chọn loại mướp quả nhỏ da sù sì như rộm gai, cuống còn ướt nhựa là mướp non mới hái, gọt bỏ vỏ và cuống, rửa sạch, cắt khúc chừng 3cm, khoét bỏ bớt ruột. Hành hoa và nấm hương thái nhỏ trộn với thịt xay và tôm nõn thái hạt lựu, nêm đủ bột canh, mì chính, hạt tiêu làm nhân nhồi vào miếng mướp rồi xếp vào đĩa sâu, rưới mỡ nước, đem hấp cách thủy chừng 15 - 20 phút là chín, lấy ra rắc hạt tiêu, chấm nước mắm chanh ớt.
Theo dinh dưỡng học cổ truyền, mướp, còn gọi là ty qua, thủy qua..., vị ngọt, tính mát, có công dụng thanh nhiệt lương huyết, hóa đàm giải độc, an thai thông nhũ, là một trong những loại thực phẩm đặc biệt thích hợp trong những ngày hè nóng bức và đối với những người hay có cảm giác phiền nhiệt, môi khô họng khát, những người bị ho khạc đờm nhiều, mắc bệnh trĩ, khí hư, táo bón, mụn nhọt, phụ nữ sau sinh sữa không thông... Thịt lợn vị ngọt, tính bình, có công dụng bổ hư tư âm, dưỡng huyết nhuận táo; tôm nõn vị mặn, tính ấm, có công dụng bổ thận tráng dương, thông nhũ, hai loại thực phẩm này phối hợp với mướp tạo nên công dụng thanh nhiệt giải thử, lương huyết bổ huyết, tráng dương thông nhũ độc đáo của món ăn này.
Theo TS Hoàng Khánh Toàn
SK&DS