Một chế độ dinh dưỡng cân đối và hợp lý đối với bệnh nhân ung đóng một vai trò rất quan trọng. Đảm bảo một tình trạng sức khỏe tốt, chế độ dinh dưỡng phù hợp là cơ sở giúp cơ thể bạn hồi phục một cách tốt nhất sau mỗi đợt truyền hóa chất, chuẩn bị sẵn sàng cho đợt điều trị tiếp theo.
 |
| Hình minh hoạ. Nguồn: Internet |
Tại Việt Nam, hàng năm có khoảng 150.000 người tử vong vì ung thư, trong đó có trên 80% bệnh nhân bị sụt cân, và trên 30% bệnh nhân tử vong vì suy kiệt trước khi tử vong do khối u phát tác. Điều đó cho thấy vai trò vô cùng quan trọng của dinh dưỡng trong chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân ung thư.
Biết rằng nếu như có một chế độ dinh dưỡng kém, sụt cân trong quá trình điều trị không chỉ làm cho người bệnh luôn cảm thấy mệt mỏi, suy nhược… mà còn làm chậm quá trình phục hồi của các cơ quan quan trọng (gan, thận, hệ tạo máu…), dẫn đến trì hoãn đợt truyền hóa chất tiếp theo, ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả điều trị. Chính vì vậy mà hiện nay, có rất nhiều nguồn thông tin liên quan đến chế độ ăn, bỏ đói tế bào ung thư.
Nhiều bệnh nhân, trong quá trình điều trị do nhiều luồng thông tin khác nhau nên kiêng ăn, dẫn đến không đủ sức khoẻ để đảm bảo phác đồ trong quá trình điều trị, dẫn đến phải bỏ đợt điều trị. Trong tình hình đó rất nhiều biến chứng có thể xảy ra như suy kiệt, suy dinh dưỡng, những bệnh lý về nhiễm trùng.
Về chế độ dinh dưỡng của bệnh nhân ung thư, các bác sĩ khuyến cáo bệnh nhân nên ăn uống như bình thường để đảm bảo dinh dưỡng trong quá trình điều trị. Vẫn đảm bảo về lượng đường, đạm, tinh bột, vitamin, mỡ, khoáng chất…Theo một số khảo sát, hiện nay một số bệnh nhân ngại ăn thịt bò, trứng sữa, thậm chí nhiều người kiêng ăn thịt tuyệt đối, chỉ ăn rau vì lo tế bào ung thư sẽ phát triển. Kể cả người bình thường, đã có rất nhiều chuyên gia dinh dưỡng tư vấn, chế độ ăn nhiều cá, ít thịt (đặc biệt là thịt đỏ), tăng cường rau xanh, uống nhiều nước, bổ sung khoáng chất và vitamin…đó là quy chuẩn chung, không riêng gì người bệnh ung thư mà đối với những người bình thường thì đó là chế độ ăn rất tốt.
Nhưng đối với riêng bệnh nhân ung thư, khi đã điều trị xong ung thư họ cũng giống như người bình thường, nên ăn theo chế độ dinh dưỡng đó là rất tốt. Tuy nhiên, các bệnh nhân đang điều trị ung thư, đặc biệt là những người đang làm liệu trình hoá chất thì nguy cơ suy giảm bạch cầu rất cao. Nguồn cung cấp bạch cầu chủ yếu là protit có trong động vật, cung cấp năng lượng sản xuất bạch cầu để đảm bảo cho bệnh nhân không bị giảm bạch cầu trong quá trình điều trị.Với những trường hợp này, các bác sĩ khuyến cáo rằng bệnh nhân nên tăng cường độ đạm, những bệnh nhân đang điều trị ăn được càng nhiều càng tốt.
Đối với những bệnh nhân bị ung thư dạ dày, vấn đề dinh dưỡng cũng là một vấn đề thường xuyên được nhắc đến. Với trường hợp người bệnh bị K dạ dày, các bác sĩ khuyên rằng dạ dày chính là nơi tiếp đón thức ăn thô, nhai nghiền thức ăn, đóng vai trò rất quan trọng trong chuyển hoá, hấp thu và tạo máu. Đối với những bệnh nhân đã phát, phẫu thuật cắt bỏ dạ dày thì đây thực sự là một bài toán tương đối khó. Sau khi mổ dạ dày, có thể có rất nhiều biến chứng sẽ xảy ra, đặc biệt là những hội chứng liên quan đến trào ngược, khó tiêu,…
Vì vậy, đối với ung thư dạ dày, bệnh nhân nên ăn những thức ăn nhỏ, dễ tiêu nhưng vẫn phải đảm bảo dinh dưỡng như thịt băm nhỏ, thịt xay, cháo dinh dưỡng. Ngoài ra có thể bổ sung thêm sữa. Bệnh nhân nên chia nhỏ bữa và ăn nhiều bữa một ngày.
Đối với các bệnh nhân ung thư phổi thì xạ trị là một phương án cứu cánh rất quan trọng. Thậm chí, ung thư phổi nhờ xạ trị có thể điều trị khỏi được ở giai đoạn sớm. Nhưng những tác dụng phụ của việc xạ trị rất nhiều. Có người bị viêm phổi sau xạ, có trường hợp bệnh nhân điều trị ổn ung thư phổi nhưng lại bị viêm phổi rất nặng sau khi xạ trị.
Viêm phổi ở đây bệnh nhân có thể bị viêm phổi tại chỗ, viêm dính màng phổi,…đặc biệt một số bệnh nhân có phản ứng dịch màng phổi rất dễ bị dính phổi sau điều trị. Vậy thì chế độ dinh dưỡng cho người ung thư phổi ở đây cũng như những bệnh ung thư khác, ăn nhiều rau xanh (khoảng 300gram/ngày). Ngoài vấn dinh dưỡng đầy đủ thì tập luyện rất quan trọng, tập thở giúp chống dính màng phổi, lưu thông không khí, hạn chế ứ đọng, tồn dư không khí...
Bên cạnh ung thư dạ dày, ung thư phổi thì ung thư vòm họng là một trong những ung thư rất phổ biến ở Việt Nam. Tuy nhiên, rất may mắn cho bệnh nhân rằng điều trị ung thư vòm rất nhạy với các tia xạ, chính vì thế rất nhiều bệnh nhân ung thư vòm đã được chữa khỏi vĩnh viễn nhờ tia xạ. Mặt khác, những tác dụng phụ của tia xã hiện nay rất nặng nề, phổ biến như viêm teo tuyến nước bọt, viêm teo lợi hàm, viêm xơ cứng vùng cổ, cơ nhai…nên bệnh nhân nhai, nuốt rất khó khăn.
Đối với bệnh nhân ung thư vòm họng thì ngoài vấn đề ăn uống, tập luyện cũng rất quan trọng. Phải tập nhai, rửa vòm thường xuyên để chống nhiễm trùng. Bệnh nhân nên rửa vòm đều đặn, ngậm nước chè tươi thường xuyên để hạn chế nhiễm trùng. Và lời khuyên tiếp theo là nhai kẹo dẻo để nhanh hồi phục tuyến nước bọt, nếu nhai liên tục, tuyến nước bọt ở chân răng và nướu tiết ra và dần hồi phục.
Kể cả đối với các bệnh nhân đang điều trị ung thư hay sau điều trị thì khuyến cáo chung của bác sĩ dành cho người bệnh vẫn là nên ăn đủ chất dinh dưỡng, ăn nhiều cá, thịt trắng, bổ sung nhiều chất xơ vào chế độ ăn, ăn những thức ăn nhỏ, dễ tiêu hoá, uống từ 1-2 lít nước mỗi ngày…và nên vận động thường xuyên để đảm bảo có một sức khoẻ dồi dào.