(BVPL) - Thanh Hóa lấy chủ đề “Kết nối các di sản thể giới” để quảng bá năm du lịch Quốc gia. Thế nhưng, trong quần thể các di sản nhà Hồ để lại, Thanh Hóa đã “quên” Ly Cung tại xã Hà Đông, huyện Hà Trung …
 
Sử sách ghi lại: Ly Cung (còn gọi là cung Bảo Thanh) được Hồ Quý Ly cho xây dựng tại núi Kim Âu, thôn Kim Phát, xã Hà Đông từ cuối thế kỷ 14. Diện tích khu vực này khoảng trên 5 ha, hiện nay chỉ còn trên 1 mẫu, số còn lại nhân dân trồng rừng. Sau khi nhà Hồ thất thủ, nhà Minh đã cho tàn phá toàn bộ Ly Cung này.
 
Vào năm: 1979, 1981, 1983 Viện khảo cổ học đã khai quật, khảo cổ toàn bộ khu vực này. Qua khảo cổ cho thấy Ly Cung được Nhà hồ đầu tư khá lớn, gồm Hậu Cung và vườn Thượng uyển hai bên Tả và Hữu của cung là giếng Ngọc, nhiều tảng đá được ghép vào nhau bằng 2 lỗ vuông để hãm chì, tránh sập, đổ... Ngoài ra, đoàn khảo cổ còn phát hiện: bến tắm, suối Ngự, đình Vọng Nguyệt... và tìm được bia đá do vua Lê Tương Dực (1495-1516) soạn thảo năm 1511 nhân chuyến đi làm lễ yết các lăng ở Lam Kinh. Nội dung tấm bia ca ngợi cảnh đẹp khu Ly cung. Rải rác trong khu di tích là những phế tích như đình làng kiến trúc theo họa tiết văn hóa Chăm đã bị đổ nát. Năm 1985 UBND tỉnh Thanh Hóa có quyết định bảo vệ di tích lịch sử - văn hóa. Đến năm 1998, Ly cung nhà Hồ được công nhận là di tích lịch sử - văn hóa quốc gia.
 
Năm 2012, nhân dịp thành nhà Hồ tại Vĩnh Lộc được UNESCO công nhận di sản thế giới, UBND xã Hà Đông đã cho xây dựng nhà bảo vệ tấm bia. Hiện nay, tại nền của Hậu Cung nhân dân đã tự phát xây một đài để hương khói. Trên 1 mẫu của phế tích Ly Cung được làm bãi chăn gia súc, số diện tích đất còn lại nhân dân đã trồng cây vào phần đã khảo cổ. 
 
Phê tích đã điêu tàn lại càng thê thảm hơn bởi thiếu tường bao quanh. Khu nhà bia bị viết, vẽ bậy lên cột, mái... Nhiều cổ vật quý tại di tích này đã bị thất lạc và hư hỏng nặng nề.
 
Thiết nghĩ, đã đến lúc Sở Văn hóa – Thể thao – Du lịch, cơ quan tham mưu của Chủ tịch tỉnh Thanh Hóa cần có cách nhìn toàn diện hơn về bảo vệ và nâng cấp di tích lịch sử cấp quốc gia này.
 
Phạm Ngọc
Chùm ảnh về phế tích Li Cung nhà Hồ: