Khẳng định hiệu trưởng là người phải chịu trách nhiệm trước việc sinh viên thất nghiệp, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho biết năm 2017, Bộ GD&ĐT sẽ quy hoạch, rà soát mạng lưới trường ĐH.
Đây là thông tin được đưa ra tại hội nghị Giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục ĐH diễn ra cuối tuần qua tại Đà Nẵng. Hiệu trưởng của gần 300 trường ĐH trên cả nước đã cùng nhau mổ xẻ những nguyên nhân dẫn đến chất lượng ĐH đi xuống, giải pháp nâng cao tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm, đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động cũng như vấn đề đổi mới quản trị ĐH/thực hiện tự chủ ĐH.
 |
| Ảnh minh họa. |
“Dạy đại học như phổ thông cấp 4”
Nhìn nhận những bất cập trong giáo dục ĐH hiện nay, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho rằng, trách nhiệm trước hết thuộc về những người quản lý và cơ sở đào tạo.
Cụ thể, con số thống kê 20 nghìn cử nhân, thạc sĩ thất nghiệp có một phần nguyên nhân bắt nguồn từ phía nguồn “cung”: Các trường hạn chế năng lực dự báo thị trường, chủ yếu đào tạo dựa vào năng lực đào tạo và kinh nghiệm vốn có.
Điều này dẫn tới tình trạng nhiều ngành rất có triển vọng, nhu cầu thị trường rất lớn nhưng ta lại không đáp ứng được, trong khi đó có những ngành đào tạo bị bão hòa.
Vì vậy, theo ông Nhạ, nếu không nhanh chóng thay đổi, chúng ta sẽ thua ngay trên sân nhà. Thực tế hiện nay, lao động của Philippines, Malaysia sẽ tràn sang VN, trong khi lao động VN ra nước ngoài chủ yếu làm lao động chân tay.
Giải pháp cho vấn đề này đòi hỏi sự vào cuộc của toàn bộ xã hội, của cả thể chế, nhưng trước hết các hiệu trưởng trường ĐH phải chịu trách nhiệm về chất lượng đào tạo.
Về vấn đề chất lượng đào tạo, theo Bộ trưởng Nhạ, tỉ lệ tiến sĩ trong tổng số giảng viên cả nước mới chỉ chiếm 17% là quá thấp, chưa đảm bảo chất lượng. “Dạy ĐH mà như dạy cấp 4”- ông Nhạ nói.
Cùng với đó, cơ sở vật chất của các trường cũng còn nhiều khó khăn, bất cập. Gần 300 trường ĐH cả đầu tư nước ngoài cũng có trường nào ra hồn trường ĐH. Nhiều trường phải thuê cơ sở vật chất của đơn vị khác, có những trường trông như nhà kho.
Phần lớn là dạy chay, học chay. Nhiều trường ĐH hầu như chỉ mở các ngành không cần tới phòng thí nghiệm, cơ sở thực hành nên dẫn đến cung vượt cầu là điều dễ nhận thấy.
Nguyên nhân thứ 3 ảnh hưởng tới chất lượng đào tạo ĐH ở Việt Nam hiện nay chưa đáp ứng được nhu cầu là vì kinh phí đào tạo sinh viên ĐH trung bình chỉ 13 triệu/năm, tương đương khoảng 500 USD. Trong khi đó, mức kinh phí chi cho 1 sinh viên ở Mỹ là 16.000 USD đối với các trường công lập và 36.000 USD với các trường tư thục.
Thay đổi hay là chết?
Phát biểu tại hội nghị, GS Nguyễn Quý Thanh- Giám đốc Trung tâm kiểm định chất lượng giáo dục (ĐHQG Hà Nội) cho biết, hiện nay cả nước có hơn 20 trường ĐH, CĐ đã được kiểm định. Tuy đều là những trường mạnh trong hệ thống ĐH công lập nhưng kết quả thẩm định cho thấy bức tranh giáo dục ĐH còn ngổn ngang các vấn đề phải giải quyết.
Đến năm 2017, Bộ GD&ĐT sẽ điều chỉnh cơ chế chính sách trong quản lý ĐH, quy hoạch và rà soát mạng lưới. Trước hết là cho kiểm định các trường. Những trường nào xét thấy không trụ nổi thì có khi chính họ mong muốn được “khai tử”. Trong cạnh tranh thì phải chấp nhận giải thể, chia tách, sáp nhập.
Cụ thể, Bộ chỉ cho phép các trường áp dụng theo bộ tiêu chuẩn cũ đến giữa năm 2017. Từ ngày 1/1/2018, các trường chưa kiểm định phải theo bộ tiêu chuẩn mới sắp được ban hành.
Đề xuất tại hội nghị, PGS TS Đỗ Văn Dũng- Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TP HCM cho rằng, Bộ GD&ĐT cần thay đổi cơ chế quản lý cho các trường triển khai tự chủ đại học, để cho các trường tự chủ trong mọi vấn đề, chịu trách nhiệm với chính học sinh của mình, gỡ bỏ rào cản học phí được cho là “thấp nhất thế giới” để đáp ứng đủ nhân lực, vật lực trong các trường, kéo theo sự phát triển, chất lượng học của chính sinh viên.
Chia sẻ quan điểm này, TS Võ Văn Sen- Hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn (ĐHQG TP HCM) cho rằng, để ĐH thực sự thành môi trường sáng tạo cần thực hiện hội nhập quốc tế sâu rộng. Với những trường ĐH không đúng chuẩn, cần phải lập lại trật tự.
Theo Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ, việc nâng cao chất lượng đào tạo không thể làm nóng vội, phải là một quá trình. Nhưng nếu không quyết liệt, không có lộ trình thì sẽ không đạt được kết quả như mong muốn.
Riêng về việc các trường nóng lòng muốn tự chủ đại học, Bộ trưởng cho rằng tương lai sẽ hướng tới việc để cho các trường tự chủ hoàn toàn nhưng phải có lộ trình rõ ràng. 15 trường đang thực hiện tự chủ ĐH là thực hiện thí điểm để rút kinh nghiệm nhằm triển khai và nhân rộng mô hình.
“Cơ quan quản lý nhà nước vẫn cùng đồng hành với các trường thực hiện tự chủ và cấp kinh phí theo nhiệm vụ và chất lượng đào tạo, không phân biệt công lập hay tư thục. Các trường đại học đều bình đẳng trước chất lượng đào tạo của chính mình và chịu trách nhiệm hoàn toàn khi sinh viên ra trường có việc làm hay có thất nghiệp”- ông Nhạ nhấn mạnh.
Theo Minh Giang/Đại đoàn kết