Hàng ngày, chị Nguyễn Thị Hòa (phường Lĩnh Nam, TP Hà Nội) trở về nhà sau giờ tan tầm. Bữa cơm đã được chuẩn bị sẵn, nhưng trên bàn chỉ còn chị và chồng. Cậu con trai lớp 6 đã ăn trước để kịp ca học tiếng anh trực tuyến, cô con gái 5 tuổi vừa ăn vừa xem video trên điện thoại. “Nhà lúc nào cũng đủ người mà chẳng mấy khi nói chuyện được với nhau”, chị Hòa chia sẻ.
Những bữa cơm như bữa cơm của gia đình chị Hòa không hiếm trong nhịp sống hiện đại. Dưới tác động của công nghệ và nhịp sống nhanh, không ít gia đình rơi vào tình trạng “ở gần mà xa”. Trẻ em tìm niềm vui qua mạng xã hội, cha mẹ bận rộn với công việc, ông bà nhiều khi chỉ biết bất lực nhìn khoảng cách giữa các thế hệ ngày càng xa.
    |
 |
| Trong cuộc sống hiện đại, những bữa cơm quay quần, sẻ chia cùng nhau dần vắng bóng trong cuộc sống hiện đại. |
Khoảng trống cảm xúc trong ngôi nhà hiện đại
Theo nhiều chuyên gia xã hội học, tình trạng “thiếu giao tiếp cảm xúc” đang là một trong những nguyên nhân khiến các mối quan hệ gia đình dần nguội lạnh. Không còn những bữa cơm chung, không còn những câu chuyện nhỏ hằng ngày, tình thân dần bị thay thế bằng thói quen im lặng, khiến các giá trị truyền thống bị phai nhạt.
Gia đình không chỉ là nơi chung sống, mà là không gian nuôi dưỡng cảm xúc và nhân cách. Khi các thành viên biết lắng nghe, biết nhường nhịn và chia sẻ, những xung đột dù nhỏ cũng có thể trở thành cơ hội để hiểu nhau hơn.
Theo TS. Trần Thành Nam (Đại học Giáo dục - ĐHQG Hà Nội): “Giáo dục gia đình là nền tảng hình thành năng lực cảm xúc và khả năng ứng xử của trẻ. Một đứa trẻ lớn lên trong yêu thương sẽ biết yêu thương, ngược lại, thiếu quan tâm có thể khiến trẻ khép kín, tìm đến thế giới ảo để bù đắp cảm xúc.”
Không ít phụ huynh đã nhận ra điều này. Nhiều gia đình ở đô thị bắt đầu thiết lập “khoảng thời gian không thiết bị” - tắt điện thoại khi ăn cơm, cùng trò chuyện trước giờ ngủ. Những hành động nhỏ nhưng tạo nên thay đổi lớn, giúp các thành viên cảm thấy được quan tâm, kết nối thật hơn thay vì chỉ là “bên nhau qua màn hình”.
Tại nhiều địa phương, các câu lạc bộ như “Ông bà, cha mẹ mẫu mực - con cháu thảo hiền”, “Gia đình hạnh phúc bền vững”, “Phụ nữ với xây dựng nếp sống văn minh” đang hoạt động sôi nổi. Những buổi sinh hoạt định kỳ, toạ đàm chuyên đề về kỹ năng ứng xử trong gia đình, hay diễn đàn “Người chồng - người cha trong gia đình hiện đại” được tổ chức đã góp phần lan tỏa thông điệp: hạnh phúc gia đình bắt đầu từ những điều giản dị nhất - sự tôn trọng và chia sẻ.
Đặc biệt, hàng năm, các hoạt động hưởng ứng Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 đều được tổ chức đồng bộ trên cả nước, với nhiều hình thức phong phú như hội thi, tọa đàm, triển lãm ảnh, diễn đàn cha mẹ - con cái, giao lưu nghệ thuật chủ đề “Yêu thương và chia sẻ”. Đây không chỉ là dịp tôn vinh vai trò của gia đình, mà còn là cơ hội để các cấp, ngành và cộng đồng nhìn lại thực trạng, đề xuất giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng đời sống gia đình.
Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình - lan tỏa từ những điều giản dị
Nhằm lan tỏa những giá trị văn hóa tốt đẹp trong ứng xử, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã triển khai Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình. Các tiêu chí được xây dựng không mang tính hình thức, mà hướng tới thay đổi nhận thức, hành vi ứng xử của từng thành viên trong gia đình.
|
 |
| Hoạt động ngoại khóa gắn kết các thành viên, lan tỏa giá trị yêu thương. |
Bộ tiêu chí nêu rõ vợ chồng ứng xử bình đẳng, tôn trọng, yêu thương, cùng chia sẻ trách nhiệm. Cha mẹ - con cái gắn bó, quan tâm, lắng nghe, làm gương trong lời nói và hành động. Ông bà - cháu chắt yêu thương, chăm sóc, truyền dạy giá trị truyền thống. Anh chị em đoàn kết, nhường nhịn, hỗ trợ lẫn nhau.
Các nội dung thuộc Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình được lồng ghép vào phong trào của các địa phương. Các buổi truyền thông được tổ chức tại cơ sở, nơi các thành viên trong gia đình có thể cùng chia sẻ, trao đổi cách ứng xử. Nhờ cách triển khai gắn với thực tiễn, Bộ tiêu chí đã đi vào đời sống, giúp thay đổi nhận thức và hành động của người dân.
Gia đình - Giữ gìn hạnh phúc từ những điều nhỏ nhất
Gia đình hạnh phúc không chỉ là nơi đầy đủ vật chất, mà là nơi mọi người cảm thấy bình yên khi trở về. Để làm được điều đó, cần sự chủ động từ mỗi người - biết nói lời cảm ơn, xin lỗi đúng lúc; biết dành thời gian cho nhau; biết đặt tình cảm lên trên công việc hay thiết bị số.
Công tác truyền thông về văn hóa ứng xử trong gia đình, cùng các chương trình tư vấn, giáo dục kỹ năng làm cha mẹ, đang được ngành văn hóa, các tổ chức xã hội và truyền thông đại chúng đẩy mạnh. Khi những giá trị ấy được lan tỏa rộng rãi, gia đình sẽ không chỉ là nơi ở, mà thực sự là “tổ ấm” - nền tảng của một xã hội nhân văn, bền vững.
Trong nhịp sống hiện đại, tình yêu thương và sẻ chia vẫn là sợi dây bền chặt nhất gắn kết các thế hệ trong mỗi mái nhà. Giữ gìn và lan tỏa văn hóa ứng xử trong gia đình không chỉ giúp mỗi người tìm lại bình yên, mà còn góp phần xây dựng nền tảng đạo đức và hạnh phúc chung của xã hội hôm nay.
Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp thực hiện