“Điểm sáng” vùng cao

Bài 1: "Cha truyền con nối" giữ vững cột mốc vùng biên

Thanh Hoá có tuyến biên giới đất liền dài 213,6 km, tiếp giáp với tỉnh Hủa Phăn (Lào). Nhiều người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số vùng biên chia sẻ, họ luôn có tâm thế giữ gìn cột mốc vùng biên như chính ngôi nhà và sinh mạng của mình. Tôi may mắn được gặp những gia đình, mà ở đó họ không ngại khó, ngại khổ trải qua nhiều thập kỷ giữ cột mốc vùng biên. Đáng trân trọng hơn nữa, khi sức khoẻ hạn chế, những già làng ấy đã tuyên truyền, động viên con cháu theo bước chân đường rừng của mình để đảm nhận trọng trách thiêng liêng này, quyết tâm góp phần giữ vững lãnh thổ quốc gia. 

Đi rừng chỉ có con dao làm bạn

Trong những năm đầu đổi mới, vùng biên cương Thanh Hóa cũng là nơi khởi phát phong trào “Già làng, trưởng bản tham gia bảo vệ đường biên, cột mốc”. Tại vùng biên giới xã Bát Mọt, huyện Thường Xuân, già làng Lang Minh Huyến ở bản Khẹo là tấm gương sáng trong phong trào toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia. Trên dọc tuyến biên giới khu vực Bát Mọt có 9 cột mốc quốc gia, tiếp giáp với cụm bản Thà Láu, huyện Sầm Tớ, tỉnh Hủa Phăn, Lào. Nơi đây có địa hình hiểm trở, giao thông đi lại vô cùng khó khăn, kinh tế chậm phát triển, tình hình an ninh trật tự tiềm ẩn nhiều diễn biến phức tạp. 

Già làng Lang Minh Huyến ở vùng biên Bát Mọt.

Sinh ra và lớn lên trên chính mảnh đất nơi biên cương Bát Mọt, già làng Lang Minh Huyến (75 tuổi) được người dân ở bản Khẹo quý mến, luôn tin tưởng, nghe và làm theo những gì ông nói, ông làm. Với ông Huyến, bảo vệ đường biên, cột mốc biên giới cũng đồng nghĩa với bảo vệ ngôi nhà của chính mình. Do vậy, ông đã vận động người dân trong bản ký kết tham gia bảo vệ đường biên, cột mốc với chính quyền địa phương và Đồn Biên phòng; cùng chung tay, góp sức thực hiện nhiệm vụ thiêng liêng giữ gìn tuyến biên giới hòa bình, hữu nghị.

Già Huyến chia sẻ: “Những năm gần đây, vì tuổi đã cao, việc leo núi đi rừng rất khó khăn nguy hiểm nên vợ, con cháu khuyên tôi không tham gia bảo vệ cột mốc vùng biên nữa, để con cháu trẻ khỏe nó làm. Nhưng tôi nghĩ, mình còn sức khỏe là còn cống hiến, gương mẫu cho con cháu học tập và noi theo. Tôi đi rừng từ nhỏ, lại tham gia cùng Bộ đội Biên phòng giữ cột mốc từ lâu nên có kinh nghiệm đi rừng. Đồn Biên phòng thời điểm nào cũng có  người mới, đặc biệt người dưới xuôi lên, không có kinh nghiệm đi rừng. Tôi muốn dẫn các đồng chí ấy đi cho quen đường xá, đỡ vất vả; cũng là góp sức lực của mình để bảo vệ vùng biên.”

Ngay sát biên giới Việt - Lào, bản Suối Tút, Con Dao xã Quang Chiểu, huyện Mường Lát cũng xuất hiện nhiều “cột mốc sống” như già làng Tặng Văn Cấu. Già Cấu đã 31 năm tuổi Đảng, từng có 30 năm làm trưởng bản Suối Tút, nhiều năm qua già làng đã tự nguyện trông coi cột mốc 287, cột mốc cao ngất ngưởng cách mặt nước biển tới 2.000m. 

Già làng Tặng Văn Cấu trông coi cột mốc 287.

Già Cấu cho biết: "Khu vực biên giới hầu hết nằm ở các vùng núi cao, hẻo lánh hoặc trong những khu vực có điều kiện thời tiết khắc nghiệt như lạnh giá, mưa bão, nắng nóng gay gắt. Chúng tôi phải đối mặt với những thử thách lớn khi di chuyển trong địa hình hiểm trở. Những ngày nắng còn đỡ vất vả chứ ngày mưa có nhiều muỗi, vắt, đường thì trơn trượt, không vượt suối nhanh thì nước có thể cuốn mình đi. Những con đường mòn cũ có thể bị rào cản tự nhiên như cây cối dày đặc, bụi rậm, hoặc thậm chí những con suối khó vượt qua. Vì vậy, những người trông coi cột mốc luôn có con dao làm bạn. Lúc thì sử dụng để dọn đường, cắt tỉa cây cối, tạo ra lối đi; khi thì giúp chúng tôi đối phó với các tình huống bất ngờ trong rừng như gặp phải động vật hay cây cối nguy hiểm...”

“Cách nhà khoảng 5km đường rừng, việc đi lại với tuổi già không dễ dàng gì, bản thân đã nhiều lần trượt ngã, bị thương...Tuy nhiên những khó khăn đó không thấm vào đâu với niềm tự hào, trọng trách giữ gìn lãnh thổ quốc gia. Sau này, khi không thể đi được nữa, tôi cũng sẽ giao trọng trách này cho con cháu trong nhà tiếp bước mình.", già Cấu tâm sự.

Già Cấu còn dẫn chúng tôi đến thăm gia đình có 3 thế hệ trong bản đã kiên nhẫn trông coi cột mốc vùng biên. Anh Phan Văn San (Sinh năm 1981), trú tại bản Suối Tút kể: "Bố tôi là già làng Phan Văn Xiết, người đã có 30 năm trông coi cột mốc. Năm 2016, trước khi nhắm mắt, ông vẫn dặn dò con cháu tiếp tục thay cụ đảm nhận công việc thiêng liêng này. Và cũng từ đó tới nay, tôi và con trai tên là Phan Văn Cấu, hiện là giáo viên Trường Tiểu học Tây Tiến (xã Mường Lý, huyện Mường Lát) đã làm theo lời ông dạy."...

Anh San là người trong gia đình 3 thế hệ trông coi cột mốc vùng biên.

Hiện anh San và con trai đang trông coi cột mốc 286 - nơi phân định giữa xã Quang Chiểu với bản Suối Tung, huyện Sốp Bâu, tỉnh Hủa Phăn, nước bạn Lào. anh San kể: “Đường lên hiểm trở, trước đây thời gian cả đi và về phải mất 6-7 tiếng đồng hồ, bây giờ vào ngày nắng ráo, thuận lợi cũng phải ngót nghét 4-5 tiếng. Ngày trước còn chưa có lối đi, cây cối mọc um tùm, anh và cụ thân sinh vừa đi vừa phát cây mở đường lên cột mốc. 

“Cha tôi thường dặn dò con cháu rằng, biên giới của Tổ quốc, là điều thiêng liêng, bất khả xâm phạm. Cha ông ta bao đời đã đổ xương máu đấu tranh mới có được nên con cháu phải biết giữ gìn, bảo vệ. Khi có người lạ xâm nhập hoặc có dấu hiệu khả nghi trên biên giới thì phải kịp thời báo cáo cho Bộ đội Biên phòng biết để xử lý.”, anh San nhớ lại lời bố dặn.

Còn ở bản Con Dao, gia đình anh Chẹo Văn Liều (sinh năm 1980), cũng là người dân tộc Dao đã tự nguyện đứng ra nhận nhiệm vụ trông coi, bảo vệ cột mốc 289 và 290 nhiều năm nay. Đây cũng chính là cột mốc mà cha anh - già làng Chẹo Văn Sụ (sinh năm 1957) tình nguyện bảo vệ trong suốt 30 năm. Năm 2020, biết mình tuổi cao, sức yếu, già làng Sụ đã báo cáo Đồn Biên phòng Quang Chiểu xin trao lại nhiệm vụ thiêng liêng này cho người con của ông tiếp tục đảm nhận.

Và cứ vậy, thế hệ này nối tiếp thế hệ khác, bà con đồng bào dân tộc Dao ở bản Suối Tút, Con Dao vẫn luôn tự nguyện tham gia bảo vệ đường biên, cột mốc cho quốc gia như bảo vệ chính ngôi nhà của mình. Câu chuyện về những già làng, những gia đình nhiều thế hệ bảo vệ cột mốc quốc gia thể hiện tấm lòng tận trung với Tổ quốc, với Đảng; khiến chúng ta vô cùng biết ơn, khâm phục và trân trọng.

Những "cộng sự đắc lực" của Bộ đội Biên phòng

Nhiều khu vực biên giới nằm ở các vùng núi cao, hẻo lánh hoặc trong những khu vực có điều kiện thời tiết khắc nghiệt như lạnh giá, mưa bão, nắng nóng gay gắt. Người dân phải đối mặt với những thử thách lớn khi di chuyển trong địa hình hiểm trở, thiếu thốn cơ sở hạ tầng. Nhưng không vì thế mà nản lòng, như các anh Bộ đội Biên phòng nơi đây vẫn thường nói: Các già làng, người bảo vệ cột mốc thường là những người cao tuổi, những cây cổ thụ nơi đại ngàn biên cương. Với tinh thần tuổi cao ý chí càng cao, có sức khỏe dẻo dai, bền bỉ, thực sự là chỗ dựa vững chắc cho Nhân dân vùng biên; là cánh tay nối dài của Bộ đội Biên phòng trong công tác bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới. Phải công nhận, dù những chuyến tuần tra cùng Bộ đội Biên phòng trong mưa giông, giá rét hay nắng cháy da, các cụ vẫn luôn hăng hái, giữ nụ cười trên môi.

Bộ đội Biên phòng cùng Già làng Tặng Văn Cấu tại cột mốc 287.

Đứng chân trên địa bàn xa xôi và khó khăn nhất của tỉnh Thanh Hóa, Đồn Biên phòng Quang Chiểu có nhiệm vụ quản lý, bảo vệ 45,216 km đường biên giới. Thượng tá Lê Văn Toản, Bí thư Đảng ủy, Chính trị viên Đồn Biên phòng Quang Chiểu cho biết: Mường Lát có 105,5 km đường biên, trong đó Đồn Biên phòng Quang Chiều quản lý gần một nửa, với 23 cột mốc và 01 cọc dấu. Do có nhiều lối mở vì vậy việc đảm bảo an ninh biên giới gặp nhiều khó khăn. Những năm qua, cùng với lực lượng Biên phòng, các hộ gia đình, già làng, người có uy tín trong bản tình nguyện trông coi bảo vệ cột mốc. 

"Bà con đã không quản ngại nắng mưa, thường xuyên đi kiểm tra từng cột mốc, thông báo thường xuyên cho đồn về cột mốc đường biên, để đảm bảo chủ quyền lãnh thổ quốc gia được giữ vững. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ Đồn Biên phòng Quang Chiểu cũng dựa vào dân, sự giúp đỡ của quần chúng để chúng tôi có thông tin kịp thời. Thấu hiểu sự vất vả, hi sinh ấy, hàng năm Đồn cũng trích quỹ để có món quà động viên cho các bác bảo vệ đường biên cột mốc. Đồn Biên phòng chúng tôi thường coi những già làng giữ cột mốc như những người cộng sự đắc lực, bởi họ hiểu rõ địa bàn, có mối quan hệ dân tộc, thân tộc với cộng đồng dân cư ở hai bên biên giới và thường xuyên hỗ trợ đồn Biên phòng trong công tác giám sát, phát hiện những nguy cơ xâm phạm từ bên ngoài, bảo vệ an ninh trật tự khu vực biên giới. Cách làm việc của họ không chỉ đơn thuần là bảo vệ cột mốc mà còn là bảo vệ mối quan hệ hòa bình hữu nghị và ổn định giữa các cộng đồng dân cư sống ở vùng biên.", đồng chí Toản chia sẻ.