Nó được ví như là phòng thí nghiệm xã hội đầu tiên mà mỗi cá nhân phải trải qua trước khi vào đời. Ở đây, con người học được cách thương lượng, cạnh tranh, nhường nhịn và thấu hiểu trước khi bước ra thế giới rộng lớn.
1. Hòa thuận - nguồn gốc sức mạnh nội tại
Nếu sự chung thủy, nghĩa tình của vợ chồng là nền móng, sự gương mẫu của cha mẹ và lòng hiếu thảo của con cháu là quy tắc trật tự, thì tình anh chị em hòa thuận, chia sẻ chính là chất keo kết dính, tạo nên sự đầm ấm và sức mạnh tinh thần. Mối quan hệ này có khả năng là nguồn động viên lớn nhất, giúp mọi thành viên có chỗ dựa an toàn trọn đời.
Trong quan hệ gia đình, khái niệm hòa thuận không phải là trạng thái im lặng hay tránh né mâu thuẫn, mà là sự đồng điệu được xây dựng trên nền tảng của sự tôn trọng sâu sắc và kỹ năng quản lý khác biệt.
Hòa thuận trong sự khác biệt cá tính
Trong gia đình, mỗi đứa trẻ là một cá thể độc lập, với tính cách, nhu cầu và tham vọng riêng. Hòa thuận không đòi hỏi sự đồng nhất, mà là sự chấp nhận và tôn trọng các không gian cá nhân của nhau, bao gồm:
- Tôn trọng con đường học vấn, sự nghiệp, hoặc lối sống khác nhau của nhau, không áp đặt quan điểm cá nhân.
- Biến cạnh tranh thành động lực phấn đấu, thay vì sự đố kỵ tiêu cực. Cha mẹ và bản thân các con phải nhận ra rằng, mục tiêu là mỗi người cần trở nên tốt hơn, chứ không phải trở thành bản sao của người kia.
    |
 |
| Anh em như thể tay chân. Nguồn ảnh: Internet. |
Kỹ năng giải quyết xung đột
Trong quan hệ gia đình, các xung đột xảy ra khi nhu cầu và mong muốn của hai bên mâu thuẫn. Hòa thuận là khi xung đột đã được xử lý một cách hiệu quả. Điều này có được từ một số hành động sau:
- Thiết lập "Luật lắng nghe": Trong mọi cuộc tranh cãi, mỗi người phải có thời gian trình bày đầy đủ ý kiến của mình. Điều này giúp phát triển kỹ năng thấu cảm - khả năng đặt mình vào vị trí của người khác.
- Tập trung vào giải pháp, không phải lỗi lầm: Trong các mâu thuẫn anh em, cần đặt mục tiêu là tìm ra mấu chốt của xung đột để tháo gỡ chứ không phải chỉ trích cá nhân. Điều này dạy cho anh chị em biết cách hợp tác để đạt được mục tiêu chung.
2. Hòa thuận là biết sẻ chia
Trong gia đình, sự chia sẻ lẫn nhau giữa anh chị em là hành động cụ thể nuôi dưỡng tình cảm, là sự cam kết hỗ trợ lẫn nhau không đòi hỏi điều kiện. Các thành viên trong gia đình sẽ phải cùng nhau chia sẻ công việc nhà, tài chính, thời gian chăm sóc sức khỏe. Đặc biệt là sự quan tâm tinh thần tới ông bà, cha mẹ sẽ phải được phân công rõ ràng, tránh đùn đẩy lẫn nhau. Đồng thời, hỗ trợ lẫn nhau trong những thời điểm khó khăn nhất như khi anh chị em khởi nghiệp, lâm bệnh tật, hay rơi vào túng quẫn, khó khăn tài chính…
Anh chị em trong gia đình luôn là những người hỗ trợ tinh thần vô điều kiện lẫn nhau khi hoạn nạn, hay giúp nhau cân bằng cảm xúc, vượt qua khủng hoảng cá nhân. Câu chuyện dân gian “Sự tích trầu cau” kể về tình anh em keo sơn gắn bó dẫu chết cũng không thể chia lìa được lưu truyền mấy ngàn năm qua cho thấy giá trị vĩnh cửu của tình cảm anh chị em ruột thịt. Những câu ca dao, tục ngữ như: Anh em như thể tay, chân; Anh em thuận hòa là nhà có phúc; Anh em hiếu thuận, cửa nhà yên vui; Chị ngã em nâng; Cắt dây bầu dây bí, ai cắt dây chị dây em; Khôn ngoan đối đáp người ngoài, gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau… là biểu tượng của sự hòa hợp vĩnh cửu trong gia đình.
3. Để kiến tạo sự hòa thuận vĩnh cửu
Để tình anh chị em thực sự là "tài sản" vô giá, gia đình cần một chiến lược lâu dài và nhất quán gìn giữ thuận hoà, với những hành động cụ thể sau:
- Ông bà, cha mẹ phải là những kiến trúc sư tâm lý cho mối quan hệ của con cháu. Chẳng hạn, thay vì chỉ tập trung vào điểm số, cha mẹ cần dạy con nhận diện cảm xúc và sự thấu cảm. Cha mẹ cần khen ngợi sự nỗ lực của các con. Đặc biệt, cha mẹ cần phải là tấm gương sáng về sự tôn trọng: Cha mẹ phải thể hiện sự tôn trọng, chia sẻ, và giải quyết mâu thuẫn một cách ôn hòa trong mối quan hệ vợ chồng. Con cái sẽ học được cách yêu thương lẫn nhau thông qua sự tương tác hàng ngày của cha mẹ.
- Ông bà, cha mẹ cần thiết lập các quy tắc rõ ràng và nhất quán, giúp giảm thiểu xung đột giữa con cái. Nên tổ chức các cuộc họp gia đình định kỳ (ví dụ: mỗi tháng một lần) để cùng nhau thiết lập các quy tắc chung, dùng để giải quyết khi xảy ra mâu thuẫn. Cha mẹ cũng cần dạy anh chị em tôn trọng tài sản và không gian riêng tư của nhau. Ngoài ra, nên bắt buộc có các hoạt động chung để tạo ra những ký ức tích cực, như cả nhà cùng làm bánh, cùng trồng cây, cùng xem phim. Đó chính là những tiền đề cho mối quan hệ hòa thuận khi trưởng thành.
- Duy trì kết nối. Khi mỗi người lập gia đình riêng, sự hòa thuận cần được chủ động bằng cách duy trì sự kết nối anh chị em. Tôn trọng bạn đời, con cái của anh chị em. Dù cuộc sống bận rộn vẫn cần gặp gỡ hoặc gọi điện thường xuyên, tránh để tình cảm phai nhạt. Anh chị em cần cam kết cùng nhau chăm sóc cha mẹ khi về già, thể hiện sự đồng thuận trong giá trị đạo đức cốt lõi.
|
 |
| Cõng em đi học. Nguồn ảnh: Internet. |
Anh em hòa thuận - di sản bền vững nhất của gia đình
Hòa thuận trong gia đình, đồng thuận trong xã hội là cội nguồn của sức mạnh tập thể. Sự hòa thuận của anh chị em không chỉ có ý nghĩa trong phạm vi gia đình nhỏ. Lịch sử đã chứng minh, tầm vóc của nó được nâng lên thành sức mạnh quốc gia mỗi khi có biến cố lịch sử. Triều đại Nhà Trần (thế kỷ XII - XIII) đã vượt qua ba lần chiến thắng Mông - Nguyên không chỉ nhờ vào mưu lược quân sự mà còn nhờ vào tinh thần "trên dưới một lòng, anh em hoà mục" trong nội bộ hoàng tộc. Tôn thất Nhà Trần, từ vua đến tướng, anh em nội tộc luôn gác lại mọi hiềm khích cá nhân và tranh chấp quyền lực để củng cố sức mạnh đoàn kết, tạo ra một khối thống nhất, quân - dân một lòng đánh giặc. Chiến thắng lẫy lừng của Đại Việt trước đế quốc Mông - Nguyên hùng mạnh từng khiến cả thế giới run sợ cho thấy sức mạnh của khối đại đoàn kết dân tộc. Mà trong đó, sự hòa thuận trong tôn thất nhà Trần là tiền đề và là nguồn gốc tạo nên khối đại đoàn kết cả dân tộc Việt.
Tình anh chị em hòa thuận, chia sẻ là tài sản vô giá, không chỉ mang lại hạnh phúc cá nhân mà còn là nền tảng sức mạnh của gia đình và xã hội. Nó là sự cam kết vĩnh cửu, vượt qua thời gian và không gian, như Sự tích Trầu Cau đã minh chứng.
Gia đình có yên vui thì cuộc đời mỗi người mới trọn vẹn. Cha mẹ có thể không để lại được nhiều của cải, nhưng nếu họ để lại được những người con biết yêu thương, hòa thuận và chia sẻ với nhau, đó chính là di sản văn hóa và tinh thần bền vững nhất, là sự bảo hiểm tốt nhất cho tuổi già của cha mẹ và tương lai của con cái.
Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp thực hiện