Ông Juan Evo Morales Ayma, sinh năm 1959, Tổng thống thứ 80 và là nhà lãnh đạo người thổ dân bản địa đầu tiên của Bolivia. Ông là người đứng đầu đảng Phong trào vì Chủ nghĩa xã hội (MAS) của đất nước Nam Mỹ này, một nhân tố trong phong trào “thủy triều hồng” từng rất nổi trội tại các nước Mỹ Latin trước đây.
Ông Evo Morales chính thức được bầu làm Tổng thống Bolivia ngày 22/1/2006 và nắm quyền những năm sau đó.
Bắt đầu sự nghiệp chính trị từ những năm 1980 khi tham gia vào hiệp hội những người trồng cây coca khu vực, Morales được bầu làm tổng thư ký của nhóm này vào năm 1985.
    |
 |
| Ông Morales trở thành Tổng thống thổ dân đầu tiên của Bolivia. |
Ông giành được ghế trong Hạ viện đầu tiên năm 1997 khi đây là cơ quan lập pháp chính của Bolivia và được bầu làm ứng viên tranh cử tổng thống của đảng MAS năm 2002. Lần đầu tranh cử, ông để thua đối thủ Gonzalo Sanchez de Lozada trong gang tấc.
Năm 2005, là đại diện đảng MAS tranh cử và với 54% phiếu bầu, Morales trở thành Tổng thống thổ dân đầu tiên của Bolivia. Nhậm chức tháng 1/2006, ông Morales cam kết giảm đói nghèo trong cộng đồng người bản địa, xóa hạn chế đối với người canh tác cây coca và tái lập ngành năng lượng quốc gia, tuyên chiến với tham nhũng và tăng thuế với người giàu.
Tờ Guardian của Anh cho biết ông Morales là một vị tổng thống cánh tả minh bạch với các chính sách chống đói nghèo và mù chữ ở nước này. Tại thời điểm nhậm chức năm 2006, 16% dân số Bolivia mù chữ, cao nhất Mỹ Latinh, cùng với đó là nạn đói nghèo trầm trọng.
Theo “Journal of Latin American Studies”, 35% dân số sống trong cảnh “cực nghèo” và 58,9% trong cảnh “tương đối nghèo”. Dưới sự lãnh đạo của ông Morales, tỷ lệ “cực nghèo” và “tương đối nghèo” của Bolivia đã giảm lần lượt là 43% và 25%. Chi tiêu xã hội tăng trên 45% và lương tối thiểu được tăng gần gấp đôi. Các thành tựu kinh tế của ông Morales đã được Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) ca ngợi.
|
 |
| Ông Morales đáp chuyến bay xuống Mexico nơi ông xin tị nạn. Ảnh Getty Images |
Chính quyền Morales cũng để lại nhiều thành tựu trong an sinh xã hội, như chính sách lương hưu cho người cao tuổi và khoản trợ cấp cho các bà mẹ nuôi con nhỏ song với điều kiện đứa trẻ sau đó phải thường xuyên được khám sức khỏe và tới trường; trao tặng hàng trăm chiếc xe kéo miễn phí, kiểm soát giá nhiên liệu, yêu cầu các nhà sản xuất lương thực phải bán tại thị trường nội địa thay vì xuất khẩu.
Dưới thời Morales, việc trồng cây coca truyền thống được coi là hợp pháp. Tại Bolivia có khoảng 50.000ha trồng coca. Nhà lãnh dạo Morales đã yêu cầu các hiệp hội địa phương kiểm tra các gia đình tư nhân, không để họ vượt quá mức cho phép 1.600 mét vuông cây coca. Năm 2012, Bolivia rút khỏi Công ước Liên hợp quốc 1961 quy định trồng coca là bất hợp pháp và một năm sau thuyết phục Công ước chung về ma túy của LHQ loại bỏ cây coca là chất ma túy.
Dù vậy, hơn một thập kỷ nắm quyền của ông Morales cũng gặp nhiều biến cố và thử thách qua mỗi nhiệm kỳ. Tháng 10/2019, ông Morales quyết định tranh cử nhiệm kỳ thứ 4, sau hơn 13 năm làm Tổng thống. Tuy nhiên, mọi việc không “thuận buồm xuôi gió” với Tổng thống tại vị lâu năm nhất của Bolivia.
|
 |
| Làn sóng biểu tình phản đối ông Morales. Ảnh Getty Images |
Kết quả của cuộc bỏ phiếu ngày 20/10 bị tổ chức quan sát quốc tế nghi ngờ trong khi phe đối lập cáo buộc không trung thực và kêu gọi người dân xuống đường biểu tình.
Trước diễn biến phức tạp và bạo lực biến tấu từ những cuộc biểu tình, cùng với sức ép từ phe đối lập và quân đội, ông Evo Morales chính thức tuyên bố từ chức ngày 10/11, để lại tình trạng rối ren chưa có lối thoát ở Bolivia.
Cựu Tổng thống Bolivia Evo Morales hiện đang tạm thời sống lưu vong tại Mexico sau biến động chính trị, tuy nhiên, ông tuyên bố vẫn tiếp tục con đường đấu tranh chính trị của mình và khẳng định nếu người dân Bolivia muốn, ông vẫn có thể trở về “dù sớm hay muộn”.