Quảng Nam không chỉ có phố cổ trầm lắng, làng rau Trà Quế ngào ngạt hương đưa, vườn dừa Bảy Mẫu mênh mang sóng nước... là những điểm thu hút du khách mà còn có Khu di tích lịch sử cách mạng Địa đạo Kỳ Anh - dấu ấn lịch sử của thời kỳ đấu tranh chống Mỹ cứu nước đã trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng trên bản đồ du lịch của vùng đất Quảng.
Người dân nơi này vẫn nhớ như in những chiến thắng vẻ vang ở miệng hầm. Như chuyện ở miệng hầm công khai sau vườn nhà mẹ Thân vào năm 1967, đơn vị du kích Vĩnh Bình đã đánh và tiêu diệt Bộ chỉ huy một đại đội Cộng hòa và một đại đội tiêm kích. Hay như tại giếng ông Kỳ - nơi lấy nước dùng cho sinh hoạt của bà con đã biến thành miệng hầm địa đạo ăn thông với kênh mương gần đấy, tiện việc cảnh giới và ẩn nấp. Thông qua giếng ông Kỳ nhân dân đã kịp thời báo hiệu cho lực lượng ta ở dưới hầm biết được tình hình diễn biến của địch…
Ngoài ra, quanh làng bà con trồng tre dày đặc kết hợp hệ thống kênh mương dẫn nước, tạo thành trận địa làng chiến đấu khá kín cho việc ẩn nấp và đánh địch của quân dân Kỳ Anh. Địa đạo Kỳ Anh và những người dân vùng cát đã góp phần làm nên những chiến thắng oanh liệt.
Những con số như phần nào chứng minh cho kỳ tích ở Kỳ Anh: Chỉ riêng thôn Thạch Tân của Tam Thăng ngày đó đã có hơn 90% người dân tham gia cách mạng, có 200 liệt sĩ, 18 bà mẹ Việt Nam anh hùng… Trong 10 năm, quân dân Kỳ Anh đã đánh địch 1.052 trận, loại khỏi vòng chiến đấu 3.751 tên, diệt gọn 5 trung đội dân vệ và biệt lập, một đại đội tiêm kích, 1 trung đội Mỹ, đánh thiệt hại nặng 6 trung đội dân vệ, 3 đại đội, 3 tiểu đoàn Cộng hòa, bắn cháy 3 máy bay, 15 xe quân sự, thu 500 súng các loại.
Năm 1994, xã Tam Thăng tự hào được Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Năm 1997, địa đạo Kỳ Anh được công nhận di tích lịch sử cấp quốc gia.
Nơi đây ngày càng nhận được sự quan tâm, chú ý của khách tham quan trong và ngoài nước. Được biết, tỉnh Quảng Nam cũng đã phê duyệt quy hoạch phân khu và ban hành quy định quản lý, xây dựng khu vực này với tổng nhu cầu vốn lên đến gần 4.000 tỷ đồng với tổng diện tích bảo tồn hơn 427 ha.
Ông Huỳnh Kim Ta khẳng định: Địa đạo Kỳ Anh là một trong những biểu tượng tiêu biểu của thế trận chiến tranh nhân dân. Bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử chính là sự giữ gìn và trân trọng lịch sử hào hùng của cha ông một thời “đánh Mỹ và thắng Mỹ”. Đồng thời là nơi giáo dục truyền thống cách mạng bằng những giá trị lịch sử, hiện vật nguyên bản tạo nên niềm tự hào về những truyền thống cách mạng cha ông để lại”.
Theo N. Linh - N. Ngà (Báo Lâm Đồng)