Thanh Hóa: Gỡ “thẻ vàng” IUU trong giai đoạn nước rút

Những chuyển biến tích cực trong công tác quản lý và khai thác thủy sản

Trong 8 năm nỗ lực không ngừng để gỡ “thẻ vàng thủy sản” của Ủy ban Châu Âu (EC) về khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), tuy nhiên ngành thủy sản Việt Nam vẫn còn tồn tại những “yếu điểm” cần quyết tâm thay đổi.  Cùng với cả nước, tỉnh Thanh Hóa đã vào cuộc quyết liệt, đồng bộ trong công tác “gỡ thẻ vàng”, sẵn sàng khắc phục những khuyến nghị mà EC đã đưa ra trong đợt thanh tra lần thứ 4.

Cán bộ, chiến sĩ đồn Biên phòng Hải Hòa kiểm tra các thiết bị giám sát hành trình trên tàu.

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường Thanh Hóa, toàn tỉnh hiện có 6.243 tàu cá, trong đó 1.014 tàu khai thác vùng khơi đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS), đạt tỷ lệ 100%. Công tác quản lý nghề cá trên địa bàn đã có nhiều chuyển biến tích cực: 100% tàu cá được đăng ký, đăng kiểm, kẻ biển số và nhập dữ liệu vào hệ thống VNFishbase; đặc biệt, tỉnh không có tàu vi phạm vùng biển nước ngoài. Tỷ lệ đăng kiểm, cấp chứng nhận an toàn kỹ thuật và an toàn thực phẩm đạt trên 96%.

Thanh Hóa hiện có 4 cảng cá được công bố mở cảng gồm Hòa Lộc, Lạch Hới, Lạch Bạng và Hải Châu, trong đó 3 cảng đủ điều kiện xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản. Từ đầu năm đến nay, hơn 24.000 tấn thủy sản đã được bốc dỡ qua cảng và 31 giấy xác nhận nguồn gốc đã được cấp. Công tác kiểm tra, xử lý vi phạm cũng được thực hiện nghiêm: 217 trường hợp đã bị xử phạt với tổng số tiền hơn 2,9 tỷ đồng, và toàn bộ vi phạm đều được cập nhật vào cơ sở dữ liệu quốc gia.

Tăng cường kiểm soát tại các cửa lạch ven biển

Có mặt tại đồn Biên phòng Hải Hòa, khu vực cửa biển Lạch Bạng, phường Hải Bình, chúng tôi được chứng kiến không khí làm việc của các lực lượng chức năng diễn ra chặt chẽ, nghiêm túc. Cán bộ, chiến sĩ đồn Biên phòng Hải Hòa phối hợp với kiểm ngư, công an và chính quyền địa phương trực 24/24 giờ tại cửa lạch để kiểm soát chặt chẽ người và phương tiện ra vào, đặc biệt là các tàu cá có dấu hiệu vi phạm quy định về chống khai thác IUU.

Đồng chí Hoàng Ngọc Trung, Chính trị viên đồn Biên phòng Hải Hòa.

Đồng chí Hoàng Ngọc Trung, Chính trị viên đồn Biên phòng Hải Hòa cho biết: Đơn vị được giao nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới và vùng biển trên địa bàn 4 phường ven biển (Ngọc Sơn, Tân Dân, Hải Lĩnh, Tĩnh Gia) với tổng chiều dài bờ biển là 23,5 km. Địa bàn quản lý của đồn có 2 cửa Lạch (Lạch Ghép và Lạch Bạng). Tổng số phương tiện thủy sản trên địa bàn là 555 phương tiện với 3.330 lao động, trong đó có 206 phương tiện có chiều dài từ 15 m trở lên, sử dụng 1.212 lao động, và 349 phương tiện dưới 15m với 2.118 lao động.

Để thực hiện đợt cao điểm chống khai thác IUU từ nay đến thời điểm Đoàn thanh tra EC sang Việt Nam lần thứ năm theo chỉ đạo của Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Thanh Hóa, đồn Biên phòng Hải Hòa đã triển khai nhiều biện pháp đồng bộ. Về công tác kiểm tra, kiểm soát, đơn vị đã tổ chức kiểm soát chặt chẽ tại 2 cửa lạch, đạt 3.377 lượt phương tiện với 18.381 lượt lao động được kiểm tra. Kết quả xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản tính đến tháng 11 năm 2025 là 28 vụ với 35 đối tượng, thu nộp ngân sách Nhà nước 314.000.000 đồng. Đồng thời, đồn đã tham mưu cho Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh xử phạt 6 vụ với 6 đối tượng, thu về ngân sách 157.500.000 đồng.

Khó khăn và nỗ lực tuyên truyền, vận động ngư dân

Theo đồng chí Hoàng Ngọc Trung, đời sống ngư dân còn nhiều khó khăn do hầu hết tàu cá bằng gỗ, công suất thấp, ngư lưới cụ còn thô sơ, lạc hậu. Vì vậy, ngoài các biện pháp mạnh tay xử phạt, Đồn rất chú trọng đến công tác tuyên truyền, vận động ngư dân về chống khai thác IUU. Đơn vị đã sử dụng đa dạng các kênh để phổ biến đến người dân như loa truyền thanh, báo chí, fanpage, tờ rơi, nhóm Zalo. Đặc biệt, Đồn luôn theo dõi sát sao hành trình hoạt động của các tàu thuyền, kịp thời nhắc nhở, gọi điện thông báo cho các tàu cá khai thác ngoài phạm vi cho phép.

Mặc dù đã có những kết quả đáng ghi nhận, công tác kiểm tra, kiểm soát tại 2 cửa Lạch vẫn còn những hạn chế. Ông Lê Đăng Quỳnh, Trạm trưởng Trạm Lạch Bạng thông tin: Công tác kiểm soát tại cửa Lạch Bạng vẫn còn nhiều vướng mắc. Nguyên nhân chủ yếu là do quân số và phương tiện kiểm tra còn thiếu, không đảm bảo, cùng với việc các tàu cá đi khai thác theo con nước và cửa lạch hẹp, không có cầu cảng kiểm soát nên gây nhiều khó khăn cho công tác kiểm soát, nhất là vào ban đêm.

Ông Lê Đăng Quỳnh,Trạm trưởng trạm Lạch Bạng phối hợp cùng kiểm ngư làm việc với ngư dân.

Tuy nhiên, ông Quỳnh nhấn mạnh đây là thời điểm quan trọng để cùng cả nước gỡ “thẻ vàng IUU”. Trong thời gian tới, Trạm sẽ tiếp tục quán triệt và thực hiện nghiêm các chỉ thị, nghị quyết của cấp trên, tăng cường kiểm tra, kiểm soát, điều tra cơ bản và kiên quyết không cho tàu cá xuất bến khi chưa đủ thủ tục và điều kiện theo quy định. Ông Quỳnh cũng bày tỏ mong muốn công trình cầu cảng kiểm soát tại cửa Lạch Bạng sẽ sớm được đầu tư, nâng cấp nhằm đảm bảo cho tàu thuyền ra vào và công tác kiểm soát cũng đạt hiệu quả cao hơn.

Ngư dân đồng lòng

Công tác chống khai thác IUU hiện đang được các cấp chính quyền địa phương ven biển tích cực phối hợp cùng các Đồn Biên phòng. Tại phường Tĩnh Gia, mặc dù có nhiều công việc bộn bề khi chính quyền đi vào hoạt động, nhưng nhiệm vụ chống khai thác IUU luôn được sát sao.

Ông Nguyễn Đức Hảo, Phó Trưởng phòng Kinh tế Hạ tầng và Đô thị phường Tĩnh Gia cho biết: Công tác chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) tại phường đang được triển khai một cách quyết liệt và đồng bộ. Phường đã thành lập tổ công tác kiểm tra giám sát cộng đồng về chống khai thác IUU.

Tổ công tác này có nhiệm vụ giám sát mọi hoạt động khai thác hải sản của các tàu cá có chiều dài lớn hơn 12 mét trên địa bàn phường. Đội ngũ giám sát sẽ nghiêm ngặt kiểm tra việc đăng ký, đăng kiểm, an toàn thực phẩm, và đặc biệt là giấy phép khai thác thủy sản. Yêu cầu này nhằm đảm bảo mọi tàu cá tuân thủ đúng quy định, phát hiện và kịp thời xử lý các tàu cá vi phạm, nhất là các trường hợp tái diễn vi phạm tại vùng biển nước ngoài, gây ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh quốc gia. Phường cũng đẩy mạnh truyền thông nâng cao nhận thức cho ngư dân về chống khai thác IUU.

Ông Phạm Văn Bính, một ngư dân có tàu đang hoạt động tại cửa Lạch Bạng cho biết: Trước đây ngư dân chưa hiểu rõ về chống khai thác IUU, nhưng sau thời gian được cán bộ tuyên truyền, người dân trên địa bàn đã hoàn toàn ủng hộ và tích cực hợp tác với lực lượng chức năng. Ngư dân nhận thức rõ tầm quan trọng của việc chống khai thác IUU không chỉ để gỡ "thẻ vàng" mà còn để bảo vệ nguồn lợi thủy sản cho thế hệ tương lai. Mặc dù giá nhiên liệu xăng, dầu phục vụ cho hoạt động đánh bắt tăng cao gây khó khăn về kinh tế, ngư dân vẫn cam kết tuân thủ nghiêm các quy định, chấp hành việc kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ tại các cửa lạch và trên biển.

Ông Phạm Văn Bính, chủ tàu cá đang hoạt động tại cửa Lạch Bạng

Ông Bính cho rằng, việc đơn vị tăng cường tuyên truyền và kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm đã giúp ngư dân nâng cao ý thức, đồng thời tạo ra một môi trường đánh bắt công bằng, văn minh hơn. Việc được cấp phát cờ Tổ quốc và ảnh Bác Hồ cũng là nguồn động viên lớn để ngư dân yên tâm vươn khơi bám biển hợp pháp. 

Mặc dù vẫn còn những khó khăn nhất định về cơ sở vật chất, quân số kiểm soát tại cửa lạch và sinh kế của ngư dân, việc tiếp tục tăng cường sự phối hợp đồng bộ giữa các lực lượng chức năng, kết hợp giữa tuyên truyền và xử phạt nghiêm minh, sẽ là chìa khóa để Thanh Hóa và cả nước hoàn thành các khuyến nghị của EC trước đợt thanh tra lần thứ năm sắp tới. Đây là thời điểm quan trọng, đòi hỏi sự kiên trì, nỗ lực cao nhất nhằm khẳng định trách nhiệm và hình ảnh của thủy sản Việt Nam trên trường quốc tế.