Thời gian gần đây, có rất nhiều ý kiến phán xét rằng vay tiêu dùng núp bóng hình thức tín dụng đen để khách hàng phải chịu “ấm ức” vì lãi suất cao.
Lãi cao do đâu?
Vay tiêu dùng là hoạt động cung cấp các khoản vay cho cá nhân để mua hàng hóa, dịch vụ phục vụ cho các mục đích tiêu dùng của cá nhân và hộ gia đình, phân biệt với hoạt động cho vay thương mại nhằm hướng đến mục đích sản xuất, kinh doanh.
Các khoản cho vay tiêu dùng thường được cung ứng bởi ngân hàng và các tổ chức tín dụng phi ngân hàng, dưới các hình thức như cho vay mua xe, cho vay mua thiết bị gia đình, cho vay theo lương, cho vay qua thẻ tín dụng…
Dù thừa nhận rằng, lãi suất của loại hình vay này có cao hơn so với vay ngân hàng thông thường song chính những người trong cuộc cần “tỉnh táo” để thấy được rằng bất kì sự tồn tại nào đều có nguyên lý của nó.
Ông Phạm Xuân Hòe - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam từng có cuộc chia sẻ với báo chí về vấn đề này.
Không thể so sánh mức lãi suất sản phẩm cho vay tín chấp tiêu dùng của các công ty tài chính với mức lãi suất các sản phẩm cho vay của ngân hàng thương mại, vì đó là những sản phẩm hoàn toàn khác nhau. Có một số yếu tố đóng góp vào giá của khoản vay tín dụng tiêu dùng của công ty tài chính và khiến giá của sản phẩm cho vay tiêu dùng cao hơn.
Một là, chi phí đầu vào của nguồn vốn cho vay tiêu dùng của công ty tài chính thường cao hơn so với chi phí huy động vốn của ngân hàng thương mại.
Hai là, chi phí bù đắp rủi ro của khoản vay, lãi suất sẽ tỷ lệ thuận với rủi ro. Cho vay tiêu dùng tín chấp là một nghiệp vụ cho vay dựa trên uy tín cá nhân được đánh giá bởi tổ chức tín dụng dành cho một khách hàng mà không cần phải thế chấp tài sản. Chính vì vậy, cho vay tiêu dùng tín chấp có rủi ro cao, nên lãi suất phải cao hơn so với cho vay tiêu dùng có tài sản thế chấp của ngân hàng thương mại.
Ba là, giá trị của khoản vay nhỏ lẻ, kỳ hạn vay ngắn (khoảng từ 6-8 tháng, thậm chí 4-5 tháng) dẫn đến các chi phí thẩm định, chi phí đòi nợ, chi phí quản lý khoản vay, chi phí phục vụ tính trung bình trên một đơn vị vốn vay là cao hơn bình thường.
Vay tiêu dùng tín chấp lãi suất cao hơn vay thế chấp là điều đương nhiên, không chỉ ở Việt Nam mà còn ở các nước phát triển cũng vậy. Và đó là xu hướng tài chính cá nhân hiện đại, tự bản thân nó sẽ điều chỉnh để phù hợp với thị trường, do đó, chúng ta cần có cái nhìn khách quan về vấn đề này.
Giải thích rõ hơn về vấn đề lãi suất này, theoTS. Bùi Quang Tín, giảng viên ĐH Ngân hàng Tp. Hồ Chí Minh nới rằng, gói gọn trong hai từ cầu và cung. Các sản phẩm tín dụng tiêu dùng với đặc thù là số tiền nhỏ, không có tài sản đảm bảo, thời gian giải ngân nhanh, chủ yếu do các công ty tài chính cung cấp, trong khi ngân hàng (trừ vài ngân hàng thời gian qua mua lại công ty tài chính) lại bỏ qua phân khúc này. Các sản phẩm ít mà nhu cầu quá lớn cho nên giá dịch vụ (ở đây là lãi suất khoản vay) sẽ bị đẩy lên rất cao do thị phần của mảng này đang nằm trong tay các công ty có uy tín chẳng hạn FE Credit, HD SAISON, Home Credi, Prudiential Finance, …
Lợi ích ngang bằng
Hiện nay tại Việt Nam có 6 công ty tài chính tiêu dùng và hàng chục ngân hàng thương mại tham gia vào thị trường cho vay tiêu dùng với tiềm năng được ước tính có khoảng 15,8 triệu người là khách hàng tiềm năng.
Cũng theo đánh giá của một số chuyên gia tài chính ngân hàng, thị trường nhiều tiềm năng nhưng không dễ để các doanh nghiệp mở rộng quy mô đặc biệt khó khăn lớn đối với các "tân binh" khi tìm chỗ đứng. Tuy nhiên, sự phát triển của thị trường tài chính tiêu dùng lại mang lại nhiều cơ hội hơn cho các cá nhân có nhu cầu tiêu dùng khi năng lực tài chính chưa đủ để trang trải nhu cầu.
Trước đây, lợi thế của dịch vụ cho vay tiêu dùng thuộc về các công ty tài chính vì mô hình hoạt động của các công ty này phù hợp với đặc điểm của các khoản vay là giá trị món vay không lớn, thủ tục giải ngân nhanh, mạng lưới bao phủ hầu khắp các điểm bán lẻ. Tuy nhiên, rủi ro cao nên lãi suất cho vay của các công ty tài chính cao hơn mức lãi suất cho vay trung bình của hệ thống ngân hàng để bù đắp chi phí.
Gần đây, nhiều ngân hàng lớn cũng đã đẩy mạnh hoạt động cho vay tiêu dùng để đẩy mạnh doanh thu từ thị trường cá nhân, tập trung vào nhiều phân khúc khách hàng khác nhau để bù đắp cho hoạt động cho vay doanh nghiệp đang chậm lại do khó khăn của nền kinh tế. Sự sôi động trong mua bán, sáp nhập công ty tài chính của nhiều ngân hàng thương mại trong thời gian vừa qua đã cho thấy điều này.
Mặc dù vậy, để đạt được các khoản vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại, người đi vay vẫn phải thỏa mãn một số tiêu chí nhất định liên quan đến vấn đề quản trị rủi ro của ngân hàng. Do vậy, hoàn toàn dễ hiểu khi ngày càng nhiều người tiêu dùng tìm đến dịch vụ vay tiêu dùng của các công ty tài chính hơn.
Về phía khách hàng, sản phẩm cho vay tiêu dùng đã giúp người dân có điều kiện sử hữu những vật dụng thiết yếu trong cuộc sống mà không bị hạn chế bởi mức thu nhập trong hiện tại.
Sự phát triển của các công ty tài chính trong cho vay tiêu dùng đã đáp ứng được nhu cầu thực tế của một bộ phận người tiêu dùng dưới chuẩn từ trước tới nay không với tới được các gói vay của ngân hàng thương mại do không đủ điều kiện vay vốn. Yếu tố này được xem là góp phần đem lại những tác động tích cực cho xã hội thông qua việc nâng cao cơ hội tiếp cận tài chính cho người dân, đặc biệt là những người có thu nhập thấp, không có lịch sử tín dụng và kích cầu tiêu dùng , góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Theo infonet