Agribank đã chi hàng trăm tỷ đồng môi giới vượt trần lãi suất

 

Thanh tra Chính phủ vừa công bố kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong hoạt động tín dụng, đầu tư tài chính và đầu tư xây dựng cơ bản, giai đoạn 2009-2011 của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Việt Nam (Agribank). Giai đoạn này thị trường tài chính, tiền tệ trong nước diễn biến phức tạp, hoạt động ngân hàng khó khăn do tác động của khủng hoảng kinh tế thế giới và suy giảm trong nước. Cơ quan Thanh tra ghi nhận Agribank, với tư cách một ngân hàng thương mại nhà nước, vẫn đảm bảo tăng trưởng tín dụng năm sau cao hơn năm trước, chú trọng thực hiện chức năng nhiệm vụ của mình là cho vay nông nghiệp nông thôn, đảm bảo có lãi trong suốt ba năm, nộp ngân sách trên dưới 1.000 tỷ đồng mỗi năm.

 

Tuy nhiên, Agribank đã để xảy ra một số vi phạm, khuyết điểm trong các hoạt động huy động và cho vay, đầu tư tài chính, quản lý và thực hiện đầu tư xây dựng cơ bản...

 

Thanh tra Chính phủ cho rằng Agribank đã có nhiều vi phạm, khuyết điểm.

 

Theo xác định của Thanh tra Chính phủ, trong giai đoạn 2009-2011, Agribank đã chi tiền môi giới huy động vốn cho đối tượng không được cấp phép hoạt động môi giới, chi môi giới huy động vốn với lãi suất vượt trần quy định của Ngân hàng Nhà nước (14%). Riêng phần chi môi giới làm cho lãi suất vượt 14% lên đến 283 tỷ đồng. Một số trường hợp chi môi giới có dấu hiệu lập chức từ chi tiền không đúng nhằm hợp thức hồ sơ hoặc tẩy xoá, sửa chữa tài liệu, chức tư chi môi giới huy động vốn.

 

Agribank đã vi phạm quy định về thẩm quyền phê duyệt cấp tín dụng. Từ 16/6/2009 đến 12/7/2011, có 189 khách hàng được phê duyệt cấp tín dụng nhưng không có văn bản uỷ quyền của Tổng giám đốc theo quy định. Dư nợ của các khách hàng nói trên tại thời điểm 31/12/2011 là 13.816 tỷ đồng, phát sinh nợ xấu với tỷ lệ gần 7,6%.

 

Hoạt động trên thị trường liên ngân hàng (giao dịch giữa các ngân hàng với nhau) của Agribank cũng có nhiều vi phạm. Đơn vị này vẫn huy động và cho vay vàng trên thị trường liên ngân hàng nói riêng và khách hàng nói chung với số lượng lớn, kéo dài - kể cả khi có quy định cấm của Ngân hàng Nhà nước.

 

Từ 1/1/2011, theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng 2010, nghiệp vụ gửi tiền và nhận tiền gửi giữa các tổ chức tín dụng phải chấm dứt. Nhưng trong năm 2011, thanh tra xác định Agribank vẫn thực hiện gửi tiền và nhận tiền gửi có kỳ hạn với tổng doanh số rất lớn, lên đến hàng chục tỷ đôla. Trong đó, có 19 giao dịch gửi tiền và nhận tiền gửi đối ứng cùng giá trị, kỳ hạn, lãi suất giữa Sở Giao dịch với 5 ngân hàng khác, với tổng giá trị 25.200 tỷ đồng và 100 triệu USD. 

 

"Các giao dịch này thực chất là lách quy định về tỷ lệ giới hạn cấp tín dụng, làm tăng giả tạo tổng tài sản trên báo cáo tài chính của các tổ chức tín dụng thực hiện giao dịch", Thanh tra Chính phủ kết luận.

 

Mặt khác, Agribank đã thực hiện một số giao dịch gửi tiền, cho vay đối với các tổ chức tín dụng với thời hạn gửi 3-5 năm trong khi nguồn vốn cho vay không xác định được kỳ hạn, làm suy giảm chức năng dự trữ thanh khoản của nguồn vốn. Thực tế cuối 2009, Agribank phải đề nghị Ngân hàng Nhà nước cho vay 5.000 tỷ đồng để xử lý mất cân đối.

 

Các khâu trong quy trình cho vay, bảo lãnh của Agribank cũng có vấn đề. Kết quả kiểm tra chọn mẫu gần 180 hồ sơ các loại cho thấy vi phạm xảy ra ở tất cả các khâu của hoạt động tín dụng, từ thẩm định, phê duyệt cho vay, giải ngân, tài sản đảm bảo, quản lý và thu hồi vốn vay cho đến xử lý rủi ro. Nhiều việc có dấu hiệu cố ý làm trái hoặc thiếu trách nhiệm gây hậu quả rất nghiêm trọng cần được xử lý theo quy định của pháp luật.

 

Ngay bản thân việc phân loại nợ xấu của ngân hàng cũng có nhiều khuyết điểm, vi phạm, dẫn tới chưa phản ánh đúng chất lượng tín dụng. “Thanh tra Chính phủ rà soát lại trên cơ sở báo cáo của Ngân hàng Nông nghiệp và xác định tỷ lệ nợ xấu là 12,71%, nếu loại trừ các khoản nợ được cơ cấu theo chỉ đạo của Thủ tướng thì nợ xấu là 12,21%, nếu loại trừ nợ xấu đã hạch toán ngoại bảng, cam kết ngoại bảng thì nợ xấu là 9,83%”, báo cáo viết và nhận định con số thực tế có thể còn cao hơn.

 

Hoạt động đầu tư tài chính của Agribank được Thanh tra Chính phủ khẳng định là không hiệu quả, có nhiều vi phạm, thậm trí dẫn tới mất vốn rất lớn hoặc nguy cơ thiệt hại lớn. Trong 3 năm 2009-2011, các công ty con 100% vốn đầu tư của Agribank đã thua lỗ gần 9.000 tỷ đồng. Đặc biệt hai công ty cho thuê tài chính ALC I và ALC II có nhiều vi phạm nghiêm trọng, lỗ lớn, mất hoàn toàn vốn chủ sở hữu. Agribank từng đầu tư 144 tỷ cổ phiếu CMC khi giá đang là 72.000 đồng, đến 31/12/2011 chỉ còn 20.352 tỷ đồng.

 

Ngoài những vấn đề trên, thanh tra cũng xác định nhiều vi phạm, khuyết điểm của Agribank khi xác định giá trị quyền sử dụng đất tại 2 doanh nghiệp trực thuộc, sai phạm hơn 8 tỷ đồng trong đầu tư xây dựng, buông lỏng quản lý để xảy ra vi phạm pháp luật nghiêm trọng tại Trung tâm Công nghệ thông tin (một cán bộ tham ô, chiếm đoạt của Nhà nước hơn 33 tỷ đồng)…

 

Trước những vấn đề nêu trên, kết luận của Thanh tra Chính phủ đã đưa ra một số kiến nghị đối với Thủ tướng, Ngân hàng Nhà nước và bản thân Agribank về việc xử lý vi phạm, khắc phục hậu quả cũng như chuyển một số vụ việc sang cơ quan điều tra.

 

Theo Thanh tra Chính phủ, trong quá trình thanh tra trực tiếp, Agribank đã có nhiều nỗ lực duy trì hoạt động và khắc phục các vi phạm quyết điểm, bao gồm:

 

- Rà soát, sửa đổi, ban hành các quy định, tái cơ cấu bộ máy, xử lý kỷ luật 158 cán bộ sai pham, trong đó cách chức, miễn nhiệm 16 giám đốc.

 

- Đã thu hồi hơn 71 triệu đồng chi môi giới huy động vốn cho 8 khách hàng, hoàn chỉnh hồ sơ. Ngân hàng cũng tất toán toàn bộ các khoảng gửi và nhận gửi vàng, ngừng cho vay và giảm dần dư nợ bằng vàng.

 

- Đối với 155 khách hàng được thanh tra, Agribank đã giảm 686 tỷ đồng nợ gốc, trong đó tất toán 17 khách, thu lãi 290 tỷ đồng, trích lập dự phòng và xử lý rủi ro hơn 4.000 tỷ.

 

- Về hoạt động đầu tư tài chính và ủy thác, ngân hàng đã thu hồi 1.296 tỷ đồng, 5,7 tỷ đồng lãi từ khoản đầu tư 2.000 tỷ vào trái phiếu Agriseco, 1.400 tỷ đồng tiền gốc và lãi phát sinh trong hợp đồng môi giới của công ty này, bán 5,2 tỷ đồng cổ phiếu.

 

- Trong giao dịch gửi tiền, cho vay với tổ chức tín dụng, đã tất toán trước thời hạn 50 triệu USD với Ngân hàng Liên Việt…