Từng một thời tung hoành ngang dọc và rồi sự mất hút của các loại xe máy “Tàu” lại diễn ra chóng vánh đến hụt hẫng.
Có chăng, khái niệm xe “Tàu” hay xe giá rẻ bây giờ ở đô thị hay kể cả nhiều vùng nông thôn cũng đã khác xưa. Những cái tên như Loncin hay Lifan đã gần như mất hút hoàn toàn, thay vào đó là vài thương hiệu xe có vẻ đỡ “Tàu” hơn, cao cấp hơn, chẳng hạn là xe Đài Loan, xe do các doanh nghiệp trong nước sản xuất, lắp ráp.
Cách đây vài năm, thỉnh thoảng còn tìm thấy trên các con phố kinh doanh xe máy ở Hà Nội vài cửa hàng trưng bày những chiếc xe có nguồn gốc, xuất xứ từ Trung Quốc. Dù mức giá bán lẻ đã được xem là không thể rẻ hơn, chỉ 5-8 triệu đồng mỗi chiếc, nhưng các cửa hàng này cho biết cả tháng giỏi lắm cũng chỉ bán được một vài xe.
Và đến bây giờ, xe “Tàu” đã hầu như không còn “đất sống” tại các vùng đô thị. Khi các hãng xe lớn cùng lao vào cuộc chơi xe giá thấp, thì những yếu tố về chất lượng, công nghệ, mẫu mã sản phẩm và thương hiệu đã giúp những Honda Wave Alpha, Yamaha Sirius với mức giá nằm giữa khoảng 10-20 triệu đồng dồn ép xe “Tàu” vào chốn gian nan.
Sự lựa chọn giữa những chiếc xe có thương hiệu và chất lượng ổn định với những chiếc xe dù giá chỉ bằng 1/3 nhưng nay hỏng, mai sửa đã không còn là việc khó khăn đối với phần đông người tiêu dùng.
Điều khiến người tiêu dùng hiện nay e ngại xe giá rẻ nhất chính là ở chất lượng, từ đó đe dọa đến an toàn giao thông của người sử dụng. Theo tìm hiểu từ “dân” sửa xe chuyên nghiệp, những hỏng hóc thường gặp nhất của xe máy giá rẻ là bộ vi mạch tích hợp (IC), hệ thống điện và kể cả bộ ly hợp... Đây là những bộ phận mà nếu bị hỏng bất kỳ khi xe đang vận hành, nhất là trên đường quốc lộ, sẽ rất dễ dẫn đến tai nạn mà người cầm lái khó có thể xử lý kịp.
Vấn đề tâm lý tiêu dùng cũng là một yếu tố tác động mạnh mẽ. Khi đời sống kinh tế lên cao, nhu cầu “chưng diện” không còn chỉ bó hẹp vào quần áo, giày dép, thì những chiếc xe máy mang thương hiệu nổi tiếng đương nhiên là lựa chọn ưu tiên.
Rõ ràng, khi thị trường đã có quá nhiều lựa chọn, các dòng sản phẩm và thương hiệu phong phú trong khi mặt bằng giá đã đáp ứng vừa túi tiền của đa số người dân thì xe “Tàu” buộc phải thoái ẩn, trả lại sân chơi cho những “ông lớn”.
Vậy, xe máy “Tàu” bây giờ về đâu?
1 trâu 5 “xế”
Bị đẩy ra khỏi đô thị, xe máy “Tàu” bắt đầu trôi dạt về các vùng nông thôn. Nhưng rồi, cuộc đấu với các loại xe giá thấp của Honda hay SYM, CPI cũng dần ép xe “Tàu” vào chỗ thua cuộc. Cuối cùng, kẻ phá bĩnh một thời của thị trường xe máy bắt buộc phải dồn về miền núi, vùng cao.
Nếu như xe “Tàu” hiện nay vắng bóng ở đô thị bao nhiêu thì nó lại xuất hiện ở các tỉnh vùng cao, đặc biệt là các huyện, xã giáp biên giới bấy nhiêu.
Có mặt ở những địa bàn mà “dân phượt” thường khám phá như Hoàng Su Phì, Xín Mần, Bắc Mê (Hà Giang), Bắc Hà, Si Ma Cai (Lào Cai), Mù Cang Chải (Yên Bái) hay Than Uyên, Sìn Hồ (Lai Châu), các cửa hiệu bán xe máy có xuất xứ từ Trung Quốc vẫn nhộn nhịp, ăn nên làm ra.
Mặc dù các loại xe nổi tiếng, kể cả xe tay ga đắt tiền như Honda Air Blade, Yamaha Nouvo hay Suzuki Hayate đã không còn là của hiếm nhưng đây vẫn là “đất vàng” của xe máy Trung Quốc. Những chiếc xe Loncin, Lifan, Medal và cả những nhãn hiệu mà người viết chưa từng gặp luôn trung thành với các kiểu dáng truyền thống “nhái” từ Honda như Wave, Dream và đặc biệt, thịnh hành nhất là Win.
Có lẽ, với người vùng cao, nhất là dân sinh sống tại các bản lưng núi, thì ngoài ngựa, không loại phương tiện nào phù hợp hơn là xe máy… “Tàu”.
Với người dân thành phố hay miền xuôi, có thể chất lượng của những chiếc xe máy này là một “vấn đề” lớn, nhưng với người vùng cao, miễn xe “chạy” được là... được.
Theo cách nghĩ thông thường, những chiếc xe “Tàu” nếu đi ở đô thị hay đồng bằng, ngoài ý nghĩa về thẩm mỹ thì sự kém chất lượng cũng ảnh hưởng rất lớn đến quá trình vận hành, sử dụng. Nhưng khi đi ở đường đồi núi với mặt đường theo kiểu “off-road” thì sự phân biệt là rất khó. Quan trọng hơn, xe có thể chở đồ, có thể vượt địa hình bất chấp điều kiện nào mà chủ nhân của nó không phải bận tâm lắm đến chuyện hư hại, sửa chữa hay thậm chí là bỏ đấy để tậu một chiếc xe mới.
Có lần, khi tác giả cuốc bộ vào trung tâm xã La Pán Tẩn (Mù Cang Chải) thì gặp một thanh niên H’Mong đang lúi húi chọc ngoáy chiếc xe. Hỏi “sửa xe à?”, anh trả lời hồn nhiên “ngày nào chả sửa”. Lại hỏi “sao không mua cái xe xịn mà đi cho đỡ sửa”. Chàng thanh niên thật thà rằng, “đi đường núi thì xịn cũng hỏng, tao mua cái xe này gần 5 triệu ngoài huyện, hỏng hẳn thì mua cái mới. Tao bán một con trâu là đủ mua 5 cái thế này”.
Đúng là với thời giá bây giờ, khi một con trâu trưởng thành có mức giá bán trên 20 triệu đồng, thì sự “tự tin” của anh thanh niên H’Mong kể cũng dễ hiểu. Mà với nhiều hộ gia đình ở vùng cao, chuyện một nhà sở hữu đàn trâu hàng chục con cũng không phải là trường hợp hiếm gặp.
Xem ra, bài toán tiêu dùng của người vùng cao đối với loại mặt hàng đã thất thế ở miền xuôi này rất có hợp lý.
Theo TBKTVN