Tình trạng các đơn vị đặt hàng gia công hiện khá phổ biến ở những ngành hàng may mặc, tiêu dùng nhanh…Vấn đề đặt ra là việc quản lý, kiểm soát chất lượng cũng như việc liên đới chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm trong việc gia công như thế nào?


Kiểm soát ra sao?

Hầu hết các ST đều khẳng định kiểm soát rất chặt chẽ tất cả hàng đưa vào ST, nhưng thực tế không ít cơ sở cung cấp hàng cho ST đặt gia công qua một đơn vị thứ ba. Như công ty M. đặt gia công SP nước tương, nước mắm; công ty H. đặt gia công SP cà phê hòa tan mang thương hiệu của mình… và cung cấp hàng cho các hệ thống phân phối. Nếu nhà phân phối không kiểm soát chặt tình trạng này thì khó kiểm soát được chất lượng SP. Giám đốc một công ty hàng tiêu dùng nhanh tại TP.HCM cho biết, những đơn vị cung cấp hàng cho ST lên đến mấy chục chủng loại SP, chắc chắn là họ đặt gia công từ nhiều cơ sở khác vì năng lực nhà sản xuất chỉ có thể mạnh ở một nhóm chủng loại hàng chứ khó có thể “lấn sân” qua những SP không ăn nhập với nhau. Việc nhà sản xuất đặt gia công hàng qua một cơ sở thứ ba hoàn toàn được chấp nhận, vấn đề là ở chỗ liệu đơn vị trực tiếp phân phối có kiểm soát được chất lượng SP khi qua quá nhiều khâu trung gian hay không?

Theo tiết lộ của giám đốc một công ty sản xuất hàng đông lạnh thì hiện có tình trạng nhiều cơ sở sản xuất chào hàng đạt tiêu chuẩn chất lượng để vào được ST, nhưng những lô hàng càng về sau càng giảm chất lượng. Dẫn chứng ở mặt hàng lẩu hải sản đông lạnh, thay vì tự chế biến nước dùng nấu lẩu, họ đặt gia công ở cơ sở chuyên cung cấp nước dùng, nên có tình trạng nhiều SP lẩu thương hiệu khác nhau mà hương vị y chang. Chưa kể, tôm, cá, mực được mua gom từ nhiều cơ sở nên chất lượng không đồng nhất, có vỉ lẩu tôm to, mực ống; có vỉ tôm nhỏ xíu, đầu mực, bạch tuộc… Đáng nói, hải sản còn được mạ băng lên đến 20% (thay vì chỉ được phép 5% và phải trừ ra khi tính trọng lượng SP) hay dùng hóa chất tăng trọng để ăn gian trọng lượng, khi về chế biến, hải sản bị teo tóp. Tình trạng này ST rất khó kiểm soát.

Chọn đối tác dễ dãi

Ông Nguyễn Cát Chinh, Giám đốc Công ty Cát Tường gọi vụ việc mẫu bánh phở dán nhãn Cát Tường nhiễm acid oxalic vừa qua là một “tai nạn nghiêm trọng” xuất phát từ một đơn vị gia công. Ông Chinh thừa nhận, dù giữa công ty với cơ sở gia công có hợp đồng gia công, thể hiện rõ việc kiểm soát chất formol, hàn the nhưng không lường được trong bánh có tồn dư tinopal hay acid oxalic do những chất này dù không được phép sử dụng nhưng cũng không phải chất cấm. Hơn nữa, Cát Tường đã không cử người giám sát quá trình sản xuất tại cơ sở gia công do lượng đặt hàng không nhiều.

Theo khảo sát của chúng tôi, ngoài dệt may, da giày… hiện dược phẩm và thực phẩm chức năng đang là những SP được chào mời đặt gia công nhiều nhất. Lần theo một số điện thoại quảng cáo nhận gia công thực phẩm chức năng, người bắt máy tên L.T.T.H. không cần hỏi người đặt gia công thuộc đơn vị nào mà đề cập ngay đến việc muốn đặt thuốc dạng nào (viên hay sirop…), tiêu chuẩn kỹ thuật ra sao. Khi đề cập đến chuyện đưa những chất riêng vào thuốc, đơn vị gia công này đồng ý ngay, không cần hỏi có được phép hay không.

Một điểm khác biệt rõ ràng trong các hình thức gia công hiện nay là các đơn vị lựa chọn đối tác gia công một cách khá dễ dãi. Ông Nguyễn Tuấn Phương, Giám đốc nhà máy thực phẩm D&F (Đồng Nai) cho biết, để trở thành đối tác gia công một số SP từ thịt heo (ba rọi xông khói, jambon…) cho Công ty Shinshu NT của Nhật Bản, nhà máy D&F phải đáp ứng rất nhiều yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm, tất cả những tiêu chuẩn này đều được ràng buộc trong hợp đồng gia công. Dù nguyên liệu, quy trình sản xuất của công ty đều được chứng nhận hệ thống phân tích mối nguy và kiểm soát điểm tới hạn (HACCP), nhưng trong quá trình chế biến, đóng gói SP đều có người phụ trách kỹ thuật của công ty Nhật kiểm soát. Tất cả các loại phụ gia, hương vị… đưa vào SP do phía đặt gia công quyết định. Trên nhãn mác, bao bì SP cũng ghi rõ SP dù của Shinshu NT nhưng vẫn chú thích là được sản xuất tại nhà máy D&F, “trong trường hợp SP ra thị trường có sự cố về vệ sinh an toàn thực phẩm có thể dễ dàng truy ra lỗi xảy ra ở khâu nào, chứ không phải bên nọ đổ lỗi cho bên kia…”, ông Phương nói.
 

Theo Phụ nữ TPHCM

.