(BVPL) - Việc sắp xếp lại hệ thống đơn vị sự nghiệp công lập (ĐVSNCL) là một trong 5 trọng tâm tái cơ cấu nền kinh tế theo Nghị quyết của Đại hội Đảng lần thứ XII. Dự kiến vào tháng 10/2017, Ban Chấp hành Trung ương sẽ họp và ban hành một nghị quyết về đổi mới cơ chế quản lý, cơ chế tài chính và tổ chức lại hệ thống ĐVSNCL.
Theo Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Duy Thăng, báo cáo của 28 Bộ, ngành và 57 địa phương cho thấy, năm 2011 cả nước có 54.448 ĐVSNCL, đến năm 2016 giảm 534 đơn vị, còn 53.914 đơn vị. Tuy nhiên, trong khi số lượng ĐVSNCL của các địa phương giảm (635 đơn vị) thì ở khối Bộ, ngành lại tăng lên 101 đơn vị.
Số lượng người làm việc trong các ĐVSNCL năm 2011 là 1.812.259 người, năm 2016 là 1.978.086 người, tăng 165.827 người. Trong số này, khối Bộ, ngành tăng 9.035 người, địa phương tăng 156.792 người.
Còn Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà cho biết, năm 2016 cả nước có 41.508 ĐVSNCL, trong đó hơn 32.900 đơn vị tự chủ, chiếm 79%. Chỉ 1.316 ĐVSNCL tự chủ được thu chi, chiếm 4%. Có 11.588 ĐVSNCL bảo đảm một phần chi thường xuyên, chiếm 35,2% và có 20.038 ĐVSNCL do ngân sách Nhà nước bảo đảm toàn bộ, chiếm 60,08%.
Tại buổi làm việc với Bộ Nội vụ, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ, Trưởng Ban Chỉ đạo Nhà nước về đổi mới ĐVSNCL cho rằng: Quá trình xây dựng Đề án sẽ là cơ hội để Nhà nước nhìn nhận thực trạng về số lượng đơn vị, người lao động, phương thức tổ chức, hiệu quả hoạt động của hệ thống các đơn vị công lập cung cấp dịch vụ công cho xã hội. Từ đó, xác định các chủ trương, định hướng mới về tổ chức lại hệ thống, đổi mới căn bản các cơ chế hoạt động, quản lý các ĐVSNCL nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ công, phù hợp với khả năng chi trả của xã hội và nhu cầu tiếp cận dịch vụ của người dân, cơ cấu lại và giảm gánh nặng chi ngân sách như hiện nay.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh, quan điểm trong đổi mới hoạt động của ĐVSNCL phải theo nguyên tắc thị trường, có vai trò dẫn dắt của Nhà nước nhưng Nhà nước không bao cấp xin-cho, xóa bỏ tâm lý ỷ lại vào ngân sách nhà nước, phân định rõ “công”-“tư”, không để “công”-“tư” lẫn lộn; tăng cường phân công, phân cấp quyền hạn, lợi ích giữa các cấp để bảo đảm tính tự chủ, năng động, sáng tạo của ĐVSNCL, tăng cường khả năng giám sát, tự giám sát, kiểm soát hoạt động của ĐVSNCL.
 |
| Số đơn vị sự nghiệp công lập của các địa phương giảm, song lại tăng lên ở khối Bộ, ngành. |
Cũng theo Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, việc thực hiện đổi mới cơ chế tài chính của ĐVSNCL theo lộ trình phù hợp gắn với cơ cấu lại thu chi ngân sách nhà nước, tạo nguồn cho thực hiện cải cách tiền lương, nâng cao đời sống cán bộ, viên chức, người lao động. Tuy nhiên, lưu ý xác định rõ các dịch vụ công cơ bản thì Nhà nước phải bảo đảm cho xã hội như: đầu tư y tế, giáo dục, ở vùng khó khăn hay lĩnh vực khoa học cơ bản.
Về đổi mới cơ chế quản lý, Phó Thủ tướng đề nghị làm rõ bất cập hiện tại để có hướng đổi mới, nâng cao năng lực quản trị nội bộ, tăng cường tự chủ, tự chịu trách nhiệm gắn với kiểm soát và giám sát của xã hội, không tập trung quyền hạn vào người đứng đầu đơn vị cung cấp dịch vụ công.
Bên cạnh đó, việc sắp xếp hệ thống ĐVSNCL phải trên cơ sở quy hoạch mạng lưới ĐVSNCL, xây dựng tiêu chí, tiêu chuẩn ĐVSNCL để rà soát, sắp xếp lại theo hướng tránh phân tán, dàn trải, chồng chéo nhằm giảm mạnh đầu mối ĐVSNCL kéo theo giảm được biên chế lao động trong đơn vị; gắn quyền được tuyển dụng với sử dụng lao động của ĐVSNCL.
Phó Thủ tướng lưu ý việc sắp xếp đơn vị, tinh giản biên chế, hình thành các ĐVSNCL đủ lớn, có thực lực đáp ứng được nhu cầu và khả năng chi trả của xã hội và quan trọng hơn hết là nâng cao năng lực cung cấp dịch vụ công, giảm gánh nặng cho ngân sách và tạo nguồn cho cải cách tiền lương.
Tại buổi làm việc trước đó với Bộ Tài chính, Phó Thủ tướng cũng đề nghị Bộ Tài chính và các cơ quan cần làm rõ việc phân loại các ĐVSNCL theo tiêu chí tự chủ, tự chịu trách nhiệm (coi trọng tiêu chí tự chủ tài chính) theo định hướng mạnh mẽ hơn, đầy đủ hơn, để đơn vị tự chủ càng cao thì thẩm quyền càng lớn theo mức độ tự chủ. Trưởng Ban Chỉ đạo cũng yêu cầu làm rõ phương thức đầu tư và cấp phát của ngân sách Nhà nước cho ĐVSNCL. “Đã đặt hàng được những chỗ nào, giao nhiệm vụ như thế nào, làm rõ các bất cập hệ thống định mức kinh tế kỹ thuật, gắn giao nhiệm vụ với giao kinh phí của mỗi đơn vị và cơ cấu lại các khoản chi thường xuyên ra sao?”, Phó Thủ tướng nêu vấn đề với các thành viên Ban Chỉ đạo và Bộ Tài chính.
Ngoài ra, các cơ quan cần làm rõ đề xuất ưu đãi thuế đối với lĩnh vực sự nghiệp công để tạo điều kiện cho các đơn vị đẩy nhanh quá trình tự chủ; rà soát lại các loại phí đã chuyển sang cơ chế giá, theo đúng bản chất của giá cả dịch vụ công,…
Phó Thủ tướng cũng đề nghị nghiên cứu cơ chế thành lập doanh nghiệp trong các cơ sở nghiên cứu, nhất là cơ sở đào tạo đại học và sau đại học; đề xuất bỏ “cơ quan chủ quản” của các ĐVSNCL để nâng cao tính năng động, tự chủ của đơn vị.
Hoàng Trâm