Bộ Nội vụ cho biết, theo quy định của pháp luật hiện hành, chính quyền địa phương bao gồm 3 cấp: cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã. Hệ thống pháp luật hiện nay, trong đó có pháp luật về lĩnh vực nội vụ có nhiều quy định liên quan đến nhiệm vụ, thẩm quyền của các cơ quan nhà nước ở cấp huyện.
Thực hiện Kết luận số 127-KL/TW, dự kiến sửa đổi Hiến pháp năm 2013, dự kiến sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương với chủ trương không tổ chức chính quyền cấp huyện, các cơ quan nhà nước cấp huyện sẽ được giải thể (UBND, Hội đồng nhân dân cấp huyện…) hoặc sáp nhập theo mô hình khu vực (kiểm sát, tòa án, thuế, thi hành án…). Như vậy, nhiệm vụ, thẩm quyền của các cơ quan nhà nước cấp huyện theo quy định của pháp luật hiện nay phải có sự điều chỉnh để đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước.
Để bảo đảm hoạt động thông suốt, không gián đoạn, không có khoảng trống pháp lý, Kế hoạch số 40/KH-BCĐ ngày 19/4/2025 của Ban Chỉ đạo sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp phân công Bộ Nội vụ "xây dựng Nghị định về phân cấp, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực tổ chức hành chính, sự nghiệp, chính quyền địa phương, công chức, viên chức, lao động, bảo hiểm xã hội, an sinh xã hội… khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp" (trong đó có lưu ý: số lượng Nghị định có thể nhiều hơn số lượng nêu trong Phụ lục, do bộ quyết định dựa trên kết quả rà soát và phạm vi điều chỉnh).
Trên cơ sở kết quả rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật lĩnh vực nội vụ, Bộ Nội vụ đề xuất xây dựng 2 Nghị định, bao gồm 1 Nghị định về phân cấp và 1 Nghị định về phân định thẩm quyền.
    |
 |
| Trụ sở UBND một huyện tại tỉnh Thanh Hoá. (Ảnh minh hoạ) |
Về bố cục, dự thảo Nghị định phân định thẩm quyền lĩnh vực nội vụ khi tổ chức chính quyền địa phương hai cấp gồm 5 điều và 1 phụ lục; quy định về việc phân định thẩm quyền trong các lĩnh vực nội vụ khi tổ chức chính quyền địa phương hai cấp; trình tự, thủ tục thực hiện các thủ tục hành chính khi phân định thẩm quyền từ thẩm quyền cấp huyện cho cấp xã, cấp tỉnh.
Về nguyên tắc phân định thẩm quyền, Bộ Nội vụ cho biết, quán triệt chỉ đạo của Ban Chỉ đạo, dự thảo đề xuất phân định thẩm quyền theo hướng: Cấp xã chủ yếu thực hiện chính sách từ cấp Trung ương và cấp tỉnh ban hành, tập trung vào các nhiệm vụ phục vụ người dân, trực tiếp giải quyết các vấn đề của cộng đồng dân cư, cung cấp các dịch vụ công cơ bản, thiết yếu cho người dân trên địa bàn. Chính quyền cấp xã mới đảm nhận các nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp xã và nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp huyện hiện nay.
Chính quyền địa phương cấp tỉnh thực hiện quản lý, kiểm tra, giám sát đối với hoạt động của chính quyền địa phương cấp xã.
Đối với nội dung phân cấp, phân quyền, dự thảo Nghị định đề xuất quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn trong lĩnh vực nội vụ được chuyển giao cho chính quyền cấp xã, cấp tỉnh khi thực hiện mô hình không tổ chức chính quyền cấp huyện. Nội dung phân cấp thẩm quyền lĩnh vực nội vụ sẽ được quy định cụ thể tại Nghị định về phân cấp thực hiện một số nhiệm vụ quản lý nhà nước trong lĩnh vực nội vụ.
Cụ thể, khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, chức danh có thẩm quyền theo quy định của pháp luật ở cấp huyện được chuyển giao cho cơ quan, chức danh có thẩm quyền ở cấp tỉnh và cấp xã. Khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, nội dung quy định về đơn vị hành chính cấp huyện sẽ chuyển thành đơn vị hành chính cấp xã hoặc được bãi bỏ. Nội dung phân định thẩm quyền trong lĩnh vực nội vụ được quy định cụ thể tại Phụ lục ban hành kèm theo.
Về hiệu lực của Nghị định, theo Bộ Nội vụ, việc phân định thẩm quyền khi tổ chức chính quyền địa phương hai cấp theo Nghị định này là vấn đề phát sinh trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước có nội dung khác hoặc chưa được quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật (trừ Hiến pháp), văn bản hành chính và các hình thức văn bản khác đang còn hiệu lực tại thời điểm thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước. Đồng thời, để bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, phù hợp với quy định tại Nghị quyết số 190/2025/QH15 ngày 19/2/2025 của Quốc hội, quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, dự thảo Nghị định đề xuất hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025, thời điểm kết thúc hiệu lực thi hành của Nghị định là ngày 28/2/2027.