Theo đánh giá của Vụ kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự (Vụ 4), VKSNDTC thì trong những năm qua, công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam, quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù tại các nhà tạm giữ, trại tam giam, trại giam đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ, góp phần vào thành tích chung của toàn Ngành, đấu tranh có hiệu quả với tội phạm hình sự, góp phần bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa…
Do đặc điểm, diễn biến của tình hình tội phạm nên việc bắt, tạm giữ, tạm giam ở các địa bàn khác nhau trong phạm vi toàn quốc cũng có sự khác biệt về số lượng và tính chất tội phạm dẫn đến việc quản lý đối với người bị tạm giữ, tạm giam ở các nhà tạm giữ, trại tạm giam cũng khác nhau. Ở nhiều tỉnh thuộc vùng nông thôn và miền núi, số lượng người bị giam giữ tại các nhà tạm giữ, trại tạm giam thường ít hơn nhiều so với các thành phố lớn và các khu đô thị. Do đối tượng quản lý đối với nhà tạm giữ, trại tạm giam khác nhau nên quy mô xây dựng, tổ chức quản lý đối với các nhà tạm giữ và trại tạm giam ở từng địa phương và từng địa bàn cũng khác nhau.
Thực hiện Chỉ thị của Viện trưởng VKSNDTC, trong những năm qua, VKSND hai cấp đã có nhiều cố gắng trong việc vận dụng các kỹ năng để phát hiện vi phạm trong công tác kiểm sát việc tuân theo pháp luật tại nhà tạm giữ, trại tạm giam. Cùng với số lượng, chất lượng, hiệu quả của các cuộc kiểm sát từng bước được nâng cao. Ngoài các cuộc kiểm sát toàn diện, VKS hai cấp còn chú trọng kiểm sát theo chuyên đề như về việc thực hiện các chế độ, việc xử lý kỷ luật, về công tác quản lý đối với người bị tạm giữ, tạm giam tại nhà tạm giữ, trại tạm giam. Thông qua các cuộc kiểm sát đã ban hành các kết luận, kháng nghị, kiến nghị đối với các vi phạm pháp luật, yêu cầu áp dụng các biện pháp khắc phục và phòng ngừa vi phạm, xử lý những người có trách nhiệm liên quan, góp phần phục vụ tốt công tác điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam, quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù cũng còn bộc lộ nhiều hạn chế, tồn tại như nhiều cuộc kiểm sát không phát hiện được vi phạm, công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam trong một số trường hợp còn mang tính hình thức… mà nguyên nhân chính là do thiếu kỹ năng cơ bản để phát hiện vi phạm khi tiến hành kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam tại nhà tạm giữ, trại tạm giam. Một trong những nguyên nhân dẫn đến hạn chế, tồn tại trên đó là, trong những năm qua, tình hình tội phạm diễn biến phức tạp, số người bị tạm giữ, tạm giam về cơ bản đều tăng, trong khi đó, cơ sở giam giữ nhất là đối với nhà tạm giữ cấp quận, huyện xây dựng chưa đáp ứng được yêu cầu của công tác giam giữ. Bên cạnh đó, phương tiện, điều kiện trang thiết bị phục vụ công tác còn thiếu, chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ, chưa có chế độ phụ cấp đặc thù và chính sách đối với cán bộ, KSV làm công tác kiểm sát giam giữ gắn với trách nhiệm được giao; Bộ luật hình sự, Bộ luật tố tụng hình sự và một số văn bản liên quan đến công tác tạm giữ, tạm giam… đã được thi hành trong nhiều năm nhưng việc hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền còn chưa đầy đủ và thiếu kịp thời. Việc nhận thức và vận dụng vào công tác ở một số VKS địa phương chưa thống nhất…
Từ thực trạng trên, Vụ 4 VKSNDTC đã nêu lên những giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao kỹ năng phát hiện vi phạm khi tiến hành kiểm sát nhà tạm giữ, trại tạm giam. Một số kỹ năng cụ thể như: kỹ năng phát hiện vi phạm qua công tác nắm tình hình, thu thập tài liệu trước khi tiến hành kiểm sát nhà tạm giữ, trại tạm giam; kỹ năng phát hiện vi phạm khi kiểm sát việc thực hiện thủ tục pháp luật đối với hồ sơ người bị tạm giữ, tạm giam tại nhà tạm giữ, trại tạm giam; kỹ năng phát hiện vi phạm khi kiểm sát việc quản lý đối với người bị tạm giữ, tạm giam; kỹ năng phát hiện vi phạm khi kiểm sát công tác giáo dục đối với người bị tạm giữ, tạm giam; kỹ năng phát hiện vi phạm khi kiểm sát thực hiện chế độ đối với người bị tạm giữ; kỹ năng phát hiện vi phạm khi kiểm sát việc bảo đảm tính mạng, tài sản, danh dự, nhân phẩm của người bị tạm giữ, tạm giam và các quyền lợi khác của họ…
P.V