Ngày 16/1/2018, Thanh tra Chính phủ có Thông báo kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật, nhiệm vụ tại TKV và một số đơn vị thành viên. Kết quả thanh tra đã chỉ rõ những nguyên nhân khiến Tập đoàn này thua lỗ dẫn đến sai phạm gần 15 nghìn tỷ đồng và 6.697.576m2 nhà, đất.

Qua thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật và nhiệm vụ của TKV từ năm 2010 đến tháng 6/2015 đã phát hiện những tồn tại, khuyết điểm, vi phạm chủ yếu trong công tác quản lý, điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh của TKV và các đơn vị thành viên.
Về công tác quản lý, sử dụng vốn, tài sản: HĐTV và Tổng Giám đốc TKV đã quyết định chủ trương và quản lý quá trình thực hiện đầu tư tài chính thuộc ngành nghề kinh doanh chính thiếu cơ sở pháp lý và thực tiễn, vi phạm các quy định của pháp luật, bảo lãnh trả nợ vay vượt thẩm quyền. Hậu quả là, một số khoản đầu tư không có hiệu quả, thua lỗ, mất vốn với giá trị lớn.

HĐTV và Tổng Giám đốc chưa chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật trong việc xây dựng, phê duyệt phương án đầu tư, quyết định chủ trương góp vốn cổ phần, sử dụng vốn không đúng quy định để đầu tư ra ngoài ngành nghề kinh doanh chính, dẫn đến không có hiệu quả, nguy cơ mất vốn.

Việc thực hiện nhiệm vụ quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh và nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước: HĐTV và Tổng Giám đốc ban hành các cơ chế quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh chưa phù hợp thực tế và quy định; trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh, TKV và các đơn vị thành viên chưa chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật, phát sinh nhiều chi phí bất hợp lý, tăng giá thành sản xuất, giảm lợi nhuận, thất thu ngân sách Nhà nước.

leftcenterrightdel
Người dân Quảng Ninh đang phải gánh chịu ô nhiễm và mất an toàn từ các bãi thải của TKV.  

Về quản lý đầu tư xây dựng, đất đai, tài nguyên và mua sắm tài sản: Hầu hết các dự án đầu tư mở rộng sản xuất do TKV và các đơn vị thành viên như: Hà Lầm, Cao Sơn, Đèo Nai, Cọc Sáu..., chủ đầu tư đều kéo dài và chậm tiến độ; một số dự án thiết kế kỹ thuật không phù hợp với thiết kế cơ sở, không phê duyệt kế hoạch đấu thầu tại Công ty than Đèo Nai và Cao Sơn.... Vi phạm các quy định Luật Đấu thầu và Nghị định số 209/NĐ-CP ngày 16/12/2004 của Chính phủ quy định về quản lý chất lượng công trình.

Tổng Giám đốc TKV ban hành biên độ giá bán xe ô tô tải, theo đó cho phép các đơn vị thành viên ký hợp đồng mua sắm máy móc, thiết bị qua đơn vị trung gian thuộc TKV không đúng ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và quy định của Luật Đấu thầu, làm phát sinh chi phí, tăng giá thành, giảm lợi nhuận khai thác than với giá trị lớn.

Việc thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn: Theo Đề án hoàn thiện cơ cấu tổ chức của TKV được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đến thời điểm 1/12/2015, TKV chưa hoàn thành nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đã cổ phần hóa 9/11 đơn vị; thoái vốn 6/8 doanh nghiệp ngoài ngành, 5/7 doanh nghiệp trong ngành.

Năm 2011, TKV đã sử dụng Qũy hỗ trợ sắp xếp doanh nghiệp không đúng mục đích chi cho UBND thị xã Cẩm Phả, Quảng Ninh 4,363 tỷ đồng.

HĐTV và Tổng Giám đốc TKV đã quyết định và thực hiện việc chuyển nhượng vốn tài các đơn vị (gồm: Công ty cổ phần Wolfram Đắk Nông và Công ty cổ phần bất động sản Hà Tây) không đúng trình tự quy định, chưa có giải pháp thu hồi vốn theo hợp đồng chuyển nhượng, dẫn đến không thu hồi được vốn, nguy cơ mất vốn tại Công ty TNHH Đại Tiến Ngân 7,749,6 tỷ đồng và bà Lưu Thị Hương Mai 1,3 tỷ đồng, tổng cộng 9,049 tỷ đồng.

Bên cạnh những nguyên nhân khác quan, Thanh tra cũng chỉ ra nguyên nhân cốt lõi của việc làm ăn thua lỗ và sai phạm của TKV: HĐTV và Ban Tổng giám đốc, lãnh đạo các phòng, ban liên quan thuộc TKV và Hội đồng quản trị, Giám đốc các đơn vị thành viên chưa chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về quản lý kinh tế và hoạt động sản xuất kinh doanh. Đó là việc ban hành các cơ chế về quản lý chi phí, doanh thu thông qua hợp đồng được tự đặt ra là phối hợp kinh doanh không phù hợp với quy định, bất hợp lý trong thực tế cơ chế thị trường, dễ tạo cơ chế xin cho, phát sinh tiêu cực; không chấp hành đúng quy định, có nơi buông lỏng quản lý về đầu tư xây dựng, mua sắm máy móc thiết bị, đầu tư tài chính ra ngoài doanh nghiệp; kê khai thuế tài nguyên không đúng quy định...Hậu quả, làm tăng giá thành sản xuất, lãng phí, mất vốn đầu tư và thất thu ngân sách nhà nước với giá trị lớn.

Trước những sai phạm của TKV, ngày 5/1/2018, Văn phòng Chính phủ có Văn bản số 08/TB-VPCP Thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình về Kết luận thanh tra tại Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam và một số đơn vị thành viên. Nội dung chính của Thông báo là giao cho các bộ, ban, ngành vào cuộc kiểm tra, xử lý các sai phạm tại TKV, trong đó các trường hợp Thanh tra Chính phủ kiến nghị chuyển Cơ quan điều tra Bộ Công an, Phó thủ tướng giao Thanh tra Chính phủ chủ trì, phối hợp với cơ quan điều tra thuộc Bộ Công an, Viện kiểm sát nhân dân tối cao soát kỹ để thống nhất biện pháp xử lý.

Hoàng Hưng