Thông qua công tác kiểm sát xét xử theo thủ tục phúc thẩm đối với vụ án dân sự “Yêu cầu hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; tranh chấp chia thừa kế tài sản” giữa nguyên đơn là bà Đinh Thị Lan với bị đơn là ông Đinh Văn Ban do TAND tỉnh Ninh Bình thụ lý, giải quyết, VKSND cấp cao tại Hà Nội vừa ban hành thông báo rút kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng công tác kiểm sát giải quyết các vụ, việc dân sự.
Nội dung vụ án
Cụ Đinh Văn Báu và cụ Đỗ Thị Là là vợ chồng, có 5 người con chung gồm: ông Đinh Đạo Bản, bà Đinh Thị Lụa (bà Lụa đã chết, không có chồng con), ông Đinh Văn Ban, bà Đinh Thị Thu Cúc và bà Đinh Thị Lan. Hai cụ không có con nuôi, con riêng nào khác. Cụ Báu chết năm 1988, cụ Là chết năm 2008. Khi chết, hai cụ đều không để lại di chúc..
Tài sản chung của cụ Báu và cụ Là gồm thửa đất 667, tờ bản đồ số 3b, diện tích 677 m2 tại xã Lưu Phương, huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình và 1 ngôi nhà cấp 4 trên đất (căn nhà này đã bị phá dỡ, hiện không còn).
Ngày 9/12/1998, ông Đinh Văn Ban đã được UBND huyện Kim Sơn cấp GCNQSDĐ đối với thửa đất nói trên. Ngày 30/12/2013, ông Ban tách chia một phần thửa đất cho anh Đinh Sơn Hải (con trai của ông Đinh Đạo Bản) diện tích 89 m2, anh Hải đã xây nhà 2 tầng rồi chuyển nhượng lại diện tích này cho vợ chồng em gái là anh Mai Bá Thống và chị Đinh Thị Hoa, anh Thống chị Hoa đã được UBND huyện Kim Sơn cấp GCNQSDĐ số CE 757837 ngày 12/12/2016.
Ngày 29/8/2012, ông Ban chuyển quyền sử dụng đất cho các con của ông Ban gồm anh Đinh Văn Hưởng với diện tích 86,2 m2; cho anh Đinh Văn Hòa với diện tích 88,5 m2; cho anh Đinh Văn Huynh với diện tích 83,8 m2; cho anh Đinh Văn Hiệp với diện tích 88,2 m2; các con của ông Ban sau khi nhận chuyển quyền sử dụng đã được UBND huyện Kim Sơn cấp GCNQSDĐ. Năm 2015, anh Huynh và anh Hiệp đã chuyển nhượng lại diện tích đất trên cho anh Nguyễn Quang Huy và vợ là chị Trần Thị Nhung; anh Huy và chị Nhung đã được UBND huyện Kim Sơn cấp GCNQSDĐ đối với các thửa đất nhận chuyển nhượng. Bà Đinh Thị Thu Cúc đang sử dụng diện tích 114,1 m2 (chưa được cấp GCNQSDĐ). Theo Biên bản xem xét thẩm định tại chỗ và bản trích đo hiện trạng sử dụng đất ngày 12/12/2017 thì tổng diện tích thửa đất số 667, tờ bản đồ số 3b là 709,5 m2.
Tại biên bản làm việc ngày 6/12/2018, UBND huyện Kim Sơn có ý kiến: Công nhận diện tích thực tế tăng so với GCNQSDĐ mang tên ông Ban là do đo đạc, đất không có tranh chấp, phù hợp với quy hoạch về quản lý đất đai.
Nay, bà Lan khởi kiện hủy GCNQSDĐ và chia di sản thừa kế của cụ Báu và cụ Là, đề nghị nhận diện tích 88,5 m2 đất mà ông Ban đã cho anh Hòa. Ông Ban không đồng ý với yêu cầu khởi kiện của bà Lan.
Quá trình giải quyết vụ án
Bản án dân sự sơ thẩm số 05/2018/DS-ST ngày 21/12/2018 của TAND tỉnh Ninh Bình xử: Hủy GCNQSDĐ số BL 706278 do UBND huyện Kim Sơn cấp ngày 7/9/2012 mang ông Đinh Đức Hòa và bà Nguyễn Thị Loan và phần GCNQSDĐ do UBND huyện Kim Sơn, vào sổ cấp giấy CNQSDĐ số 274, cấp ngày 9/12/1998 mang tên ông Đinh Văn Ban, tại tờ bản đồ số 3b, số thửa 667 xã Lưu Phương, huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình.
    |
 |
| Quang cảnh một phiên toà rút kinh nghiệm vụ án dân sự. (Ảnh minh hoạ) |
Chấp nhận yêu cầu thay đổi yêu cầu khởi kiện của bà Đinh Thị Lan về chia di sản thừa kế của cụ Đinh Văn Báu và cụ Đỗ Thị Là và hủy GCNQSDĐ.
Ghi nhận sự tự nguyện của bà Đinh Thị Lan, bà Đinh Thị Thu Cúc, anh Đinh Sơn Hải về việc không nhận thêm diện tích đất mới, không nhận tiền thanh toán chênh lệch và giữ nguyên hiện trạng sử dụng đất.
Đình chỉ việc rút yêu cầu đối với khoản tiền công chăm sóc cha mẹ của bà Đinh Thị Thu Cúc.
Di sản thừa kế của cụ Đinh Văn Báu và cụ Đỗ Thị Là là 709,5 m2 đất tại tờ bản đồ số 3b, số thửa 667 (diện tích 677 m2 theo bản đồ năm 2008 là tờ số 10) tại xã Lưu Phương, huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình cho các đồng thừa kế gồm ông Đinh Đạo Bản, ông Đinh Văn Ban, bà Đinh Thị Lan, bà Đinh Thị Thu Cúc. Cụ thể: Chia cho ông Đinh Đạo Bản được quyền sử dụng 92,4 m2 đất tại thửa đất số 2, tờ bản đồ số 10 (Phần diện tích đất này ông Bản đã cho anh Đinh Sơn Hải, anh Đinh Sơn Hải đã chuyển nhượng cho anh Mai Văn Thống và chị Đinh Thị Thanh Hoa, hiện mang tên anh Mai Văn Thống, chị Đinh Thị Thanh Hoa theo GCNQSDĐ số CE757837 của UBND huyện Kim Sơn cấp ngày 12/12/2016).
Chia cho bà Đinh Thị Lan được quyền sử dụng 88,5 m2 đất tại thửa số 5, tờ bản đồ số 10 (Năm 2008), xã Lưu Phương, huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình). Thửa đất này trước đây ông Ban chuyển quyền sử dụng cho anh Hòa.
Chia cho ông Đinh Văn Ban được quyền sử dụng 158,8 m2 đất tại thửa đất số 4, tờ bản đồ số 10 (Năm 2008), xã Lưu Phương, huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình).
Chia cho bà Đinh Thị Thu Cúc được quyền sử dụng 114,1 m2 đất tại thửa 3 tờ bản đồ số 10 (Năm 2008, xã Lưu Phương, huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình).
Anh Nguyễn Quang Huy và chị Trần Thị Nhung được quyền sử dụng 2 thửa đất số 06 và 07 có GCNQSDĐ số BV 184340 cấp ngày 28/5/2015 và GCNQSDĐ số BV 201530 do UBND huyện Kim Sơn cấp ngày 27/1/2015 (Tờ bản đồ số 10 năm 2008).
Anh Đinh Văn Hưởng được quyền sử dụng dụng 83,8 m2 đất tại thửa số 08 tờ bản đồ số 10 do mua lại của anh Đinh Văn Huynh theo GCNQSDĐ mang tên anh Đinh Văn Huynh số BL 706289 do UBND huyện Kim Sơn cấp ngày 7/9/2012.
Trong thời hạn luật định, bị đơn – ông Ban và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan – anh Hòa kháng cáo bản án sơ thẩm trên.
Ngày 15/5/2020, TAND cấp cao tại Hà Nội đưa vụ án ra xét xử theo thủ tục phúc thẩm.
Bản án dân sự phúc thẩm số 63/2020/DS-PT ngày 15/5/2020 của TAND cấp cao tại Hà Nội quyết định: Hủy bản án dân sự sơ thẩm số 05/2018/DS-ST ngày 21/12/2018 của TAND tỉnh Ninh Bình và chuyển hồ sơ vụ án cho TAND tỉnh Ninh Bình để giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm.
Vấn đề cần rút kinh nghiệm
Theo VKSND cấp cao tại Hà Nội, trong vụ án này, Tòa án cấp sơ thẩm có những vi phạm nghiêm trọng về thủ tục tố tụng, chưa tiến hành xác minh, thu thập đầy đủ, khách quan, toàn diện để làm cơ sở giải quyết vụ án mà tại cấp phúc thẩm không thể khắc phục được.
Cụ thể: Trong giai đoạn phúc thẩm, ông Đinh Văn Ban (bị đơn) và anh Đinh Đức Hòa (người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan) xuất trình Trích lục bản đồ địa chính xã Lưu Phương lập năm 1984 do Chi nhánh Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất cấp ngày 28/11/2019 có nội dung: Thửa 667, tờ 3b, tỷ lệ 1/2000 mang tên chủ sử dụng đất ông (bà) Năm. Theo trích lục bản đồ địa chính lập năm 1984 do UBND xã Lưu Phương cung cấp cho TAND tỉnh Ninh Bình thể hiện: Tờ 3, thửa 667, tỷ lệ 1/2000 mang tên chủ sử dụng đất của ông Đinh Văn Báu (Đinh Văn Bản).
Tại Công văn số 112 ngày 19/11/2019 của UBND xã Lưu Phương thể hiện: Không có ai tên là Năm ở trên mảnh đất đó mà chỉ có ông Báu là bố của ông Ban; bản đồ năm 1984 xã Lưu Phương có 7 tờ gồm 1,2,3,4,5,6,7 và không có tờ a,b. Nhận thấy, nội dung tài liệu do đương sự cung cấp và do UBND xã Lưu Phương cung cấp không phù hợp và có sự mâu thuẫn về chủ sử dụng đất và tờ bản đồ. Do vậy, việc thu thập chứng cứ từ tài liệu, bản đồ địa chính xã Lưu Phương được lập năm 1984 chưa đảm bảo tính xác thực.
Tòa án cấp sơ thẩm không thu thập chứng cứ, tài liệu do các cơ quan quản lý đất đai có thẩm quyền quản lý để giải quyết vụ án là thiếu sót, không đủ căn cứ để đánh giá toàn diện khách quan chứng cứ để giải quyết vụ án.
Bên cạnh đó, trong giai đoạn phúc thẩm, anh Đinh Đức Hòa cung cấp Hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất số 347/HĐTCTS ngày 12/4/2017 ký kết giữa Agribank - Chi nhánh Kim Sơn, Ninh Bình và anh Đinh Đức Hòa thế chấp quyền sử dụng đất theo GCNQSDĐ số BL 706278 do UBND huyện Kim Sơn cấp ngày 7/9/2012 để vay số tiền 300.000.000 đồng.
Tính đến thời điểm xét xử sơ thẩm, anh Hòa chưa tất toán khoản vay với Agribank - Chi nhánh Kim Sơn, Ninh Bình vẫn còn hiệu lực pháp luật. Quá trình giải quyết tại cấp sơ thẩm, TAND tỉnh Ninh Bình đã không đưa Agribank - Chi nhánh Kim Sơn, Ninh Bình tham gia vụ án với tư cách tố tụng người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là thiếu sót.
Mặt khác, Tòa án cấp sơ thẩm quyết định chia cho bà Lan phần diện tích đất đã cấp GCNQSDĐ đứng tên anh Đinh Đức Hòa đang thế chấp ngân hàng là vi phạm nghiêm trọng, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của các đương sự và Agribank - Chi nhánh Kim Sơn, Ninh Bình.