Dự án BT, BOT giao thông bộc lộ nhiều hạn chế, yếu kém, gặp phải sự phản đối của người dân, nguyên nhân được nhận định là do luật pháp chưa hoàn chỉnh.  Tại Hội nghị sơ kết phòng chống tham nhũng 5 năm, 6 nhóm giải pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước, phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong các dự án này được Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể đưa ra.

Theo đó, việc phối hợp với các bộ, ngành trung ương và địa phương trong các dự án BOT, BT bảo đảm công khai, minh bạch, kiểm tra chéo để đảm bảo sự đồng thuận cao là yêu cầu được đặt ra. Bộ GTVT chủ động mời Bộ Xây dựng tham gia thẩm tra dự toán của các dự án này, mời Kiểm toán Nhà nước tiến hành kiểm toán các dự án này trước khi Bộ GTVT quyết toán và xác định thời gian thu phí, mời thanh tra Bộ Kế hoạch đầu tư, Bộ Tài chính tham gia thanh tra các dự án BT, BOT.

Bộ GTVT mời Bộ Công an “biệt phái” cán bộ Bộ GTVT, để tăng cường giám sát việc thực hiện các dự án BT, BOT, nhằm cung cấp thông tin cho các cơ quan chức năng để có thể dễ dàng phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm. Bên cạnh đó, thời gian tới, Bộ GTVT cũng xin ý kiến chính quyền địa phương, đặc biệt là HĐND và đoàn ĐBQH tỉnh, thành phố đối với các dự án BT, BOT.

Đặc biệt, trong thời gian tới, sẽ hoàn chỉnh thể chế về đầu tư theo hình thức BOT và tăng cường quản lý nhà nước đối với các dự án BOT, BT. Trong đó có việc yêu cầu nhà đầu tư báo cáo hồ sơ thiết kế, bản vẽ thi công và dự toán. Sau khi Bộ GTVT kiểm tra, thẩm tra xong nhà đầu tư mới được phê duyệt triển khai. Theo lí giải của Bộ GTVT thì nhà thầu, nhà đầu tư sẽ thu tiền lại của dân, mà dân nộp thuế ngân sách nhà nước, dân trả tiền thì đây cũng là tiền của nhà nước. Do đó, Bộ GTVT quản lý các dự án BT và BOT như các dự án nhà nước để đảm bảo tính chặt chẽ, thống nhất, tránh tình trạng hồ sơ sơ sài, dẫn đến sai sót.

Một giải pháp khác là công khai minh bạch các dự án BT, BOT để nhân dân và các tổ chức giám sát: Các thông số, chính sách về miễn giảm xe đi qua trạm phải được công khai để tránh tình trạng so sánh giữa các địa phương và có khiếu nại. Hiện nay,  tất cả thông tin dự án BOT, BT, kể cả các nhà đầu tư, thời gian thu phí, chi phí đầu tư, chi phí quyết toán trên trang web của Bộ GTVT. Trong đó có danh mục 74 dự án BOT được công khai rộng rãi, tất cả phóng viên, người dân có thể truy cập được.

Cuối năm 2018 sẽ triển khai thu phí tự động ở quốc lộ 1 và cuối năm 2019 là ở đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên. Dự kiến, Bộ GTVT sẽ công khai toàn bộ các dự án BOT trước khi triển khai thu phí tự động. Tại các trạm thu phí BOT sẽ công khai toàn bộ các thông số cho nhân dân nắm tình hình thu phí đến thời điểm hiện tại được bao nhiêu và thời gian còn lại bao nhiêu để người dân giám sát.

Thời gian tới sẽ tập trung quyết toán các dự án BOT và tổ chức đấu thầu, tránh chỉ định đấu thầu dù việc này là được phép. Đồng thời sẽ không triển khai thi công các dự án BOT trên các đường hiện hữu, độc đạo, chỉ làm trên đường song hành, đường mới hoàn toàn.

Trần Tâm